W ręczanie ludziom imieninowego bądź urodzinowego prezentu w dniu ich imienin bądź urodzin to burżuazyjny przesąd. Rokendrollowcy tak nie robią… Trudno powiedzieć, czy ta właśnie intencja kierowała wydawnictwem Znak, które huczną imprezę urodzinową (siedem krzyżyków) urodzonemu 8 czerwca Normanowi Daviesowi zorganizowało 22 czerwca – pewnie raczej zadecydowały banalne kwestie organizacyjno-logistyczne. Niżej podpisany jednak, mocno trzymając się zadeklarowanej powyżej reguły, swoją laurkę pisze dopiero teraz. A zatem sto lat Wielkiemu Syntezatorowi (określenie to w moich ustach wolne jest od wszelkiej ironii, ma jedynie dać pełny wyraz podejmowanemu przez Autora od lat dziełu). Niech żyje i płodzi! Norman Davies jest historiografem jak na obecne czasy raczej nietypowym. Odżegnuje się bowiem od rządzącego dzisiejszym badaniem przeszłości imperatywu, zgodnie z którym – jak sam stwierdza – historycy „cały swój czas i zdolności powinni poświęcić bezustannie kurczącym się skrawkom dziewiczych terenów. W miarę jak wzbiera w postępie geometrycznym potężny strumień historycznych danych, wzrasta także pokusa, aby utkwić wzrok w tych maleńkich spłachetkach. Już od pięćdziesięciu lat owa skłonność sprawia, że historia staje się w coraz mniejszym stopniu sztuką, a w coraz większym – pseudonauką, ci zaś, którzy ją zawodowo uprawiają, mają coraz szerszą wiedzę na coraz węższy temat”. Tymczasem, jak tu się grzebać w spłachetkach, gdy wokół horyzont tak rozległy, a od intensywnego wgapiania się w mikroskop można sobie łacno popsuć wzrok. Norman Davies wskrzesza najlepsze tradycje dziejopisarstwa, na wzór Gibbona, Mommsena, Micheleta czy Toynbee’go, tworząc syntezy, kreśląc szerokie wizje, roztaczając wielowiekowe panoramy. Takie jest „Boże igrzysko”, takie są „Wyspy”, taka jest „Europa”. Taka jest nawet monografia Wrocławia – niby jedno …