Niech żyje wojna, [muzyczka marsza rżnie, wojna,] pieniążki sypią się”, brzmiały cyniczne słowa ulicznej piosenki. Przygotowując przeglądy, coraz częściej natykam się na tytuły nawiązujące do różnych wojennych konfliktów – starych, nowych, lokalnych, światowych. „Sex sells”, brzmi odwieczne prawo rynku (co potwierdzają tytuły gazet lub czasopism), ale wojna sprzedaje się równie dobrze. Ewidentnie dostrzegli to nie tylko producenci filmów, ale i powieściopisarze. Nie bardzo pojmuję, dlaczego stosownym tłem dla rozwiązania np. małżeńskich konfliktów czy uporania się z seksualnym zahamowaniami ma być akurat okop zasypywany nieprzyjacielskimi pociskami czy palące się domy, ale cóż, licentia poetica. A.L. Kennedy, laureatka ostatniej edycji Costa Book Awards, dokonała dość karkołomnego połączenia w swej książce „Day” (Cape). Jej bohaterem jest Alfred Day, w czasie wojny strzelec na pokładzie lancastera, który po strąceniu samolotu trafił do obozu dla jeńców wojennych. W 1949 roku wraca do Niemiec jako aktor, by zagrać rolę… brytyjskiego jeńca. Dopiero tu uświadamia sobie, czym dla niego była wojna, co dzięki niej zyskał, a co stracił. Bilans jest tragiczny, choć nie chodzi o zwykle kojarzone z konfliktem ofiary: najbliższych, dobytek, pamiątki. Alfred Day, tracąc kolegów z załogi, został pozbawiony grupy, do której należał – była jego domem, rodziną, dawała poczucie przynależności, potrzeby, pewności siebie, bezpieczeństwa. Załoga bombowca była niczym precyzyjna maszyna, której części dopiero po złożeniu razem mogły doskonale funkcjonować. Day potrzebował wojny, bez niej i bez pozostałych „części” nie może się odnaleźć. Muzyczka marsza rżnie… Marginesowo dodam, że na podobny syndrom skarżył się George Best. Wspomina o tym sir Bobby Charlton w swej autobiografii („My Manchester United years”, Headline), przypominając karierę George’a Besta. Kiedy w 1969 roku Matt Busby, jego pierwszy trener, którego uważał niemal za ojca, zakończył pracę, Best bardzo długo nie mógł sobie z tym poradzić, pustkę zatapiał alkoholem. Trudno wątpić w jego smutek, …