Poniedziałek, 13 lipca 2020
Wydawcy międzywojennej Polski
Władysław August Kościelski był intrygującą, otoczoną aurą swoistej tajemnicy, postacią polskiego rynku książki lat dwudziestych i trzydziestych. Z jednej strony erudyta, poeta, perfekcyjny tłumacz Goethe’go, a przede wszystkim edytor rozkochany w wielkiej poezji polskiej i zagranicznej; z drugiej natomiast rozrzutny idealista zagubiony w świecie bezwzględnych zagrywek i nieczystych interesów, co spowodowało jego tragiczną, niewyjaśnioną do dzisiaj śmierć w wieku 47 lat. Przyszły wydawca urodził się 21 października 1886 roku w Warszawie. Życiowy start miał iście imponujący, pochodził bowiem z arystokratycznej, hrabiowskiej rodziny legitymującej się herbem Ogończyk, będącej w posiadaniu m.in. majątków Szarlej koło Kruszwicy i Miłosław w pobliżu Poznania. Zarówno ojciec Józef Teodor, jak i matka Maria z Blochów odznaczali się wysokim poziomem intelektualnym oraz zdolnościami literackimi. Maria Kościelska pisała książki beletrystyczne pod pseudonimem „Szarlej”. Krewniakiem był znany pisarz, autor m.in. powieści „Soból i panna”, Józef Weysenhoff. Ciekawą postacią, o wymiarze historycznym, okazał się brat ojca, Władysław, kolekcjoner dzieł sztuki i hodowca koni arabskich, uczestnik Wiosny Ludów, agent hotelu Lambert na Bliskim Wschodzie, który jako Sefer Pasza został generałem w wojsku tureckim. Młody Władysław August studiował w Niemczech i we Francji literaturę oraz historię sztuki i malarstwo, żadnego z tych kierunków jednak nie ukończył. Razem z arystokratycznym kolegą, Ludwikiem Hieronimem Morstinem, późniejszym dramaturgiem, autorem popularnej w latach trzydziestych komedii „Obrona Ksantypy”, wydawał periodyk kulturalny „Museion” dotyczący wydarzeń z życia kulturalnego Francji. W roku 1911, po śmierci ojca, osiadł na trzy lata w Wielkopolsce, gdzie zajmował się administrowaniem w odziedziczonym majątku. Okres I wojny światowej spędził w Monachium. Tam razem z tłumaczem Aleksandrem von Guttrym stał się właścicielem niemieckojęzycznego wydawnictwa poświęconego literaturze polskiej. Nosiło nazwę „Polnische Bibliotek” i edytowało książki propagujące wśród lokalnej społeczności polską kulturę, m.in. „Ballady i romanse” oraz „Konrada Wallenroda” Adama Mickiewicza, dramaty Stanisława Wyspiańskiego, ostatnią, niedokończoną powieść Henryka Sienkiewicza „Legiony”, a także „Pamiętniki” Stanisława Augusta Poniatowskiego. Między Warszawą a Bydgoszczą Po powrocie do wyzwolonej z niewoli zaborców Polski Kościelski zaangażował się w działalność wydawniczą, przeznaczając na ten cel pieniądze uzyskiwane z dzierżawy rodowych majątków ziemskich. Nawiązując do tytułu oficyny monachijskiej, założył Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska”, którego siedzibą stała się specjalnie zakupiona na ten cel kamienica przy Nowym Świecie 22 w Warszawie. Mieściły się w niej biura i magazyny oficyny oraz księgarnia firmowa. W trosce o wysoką jakość edytowanych książek zakupił również nowoczesną drukarnię niemiecką w Bydgoszczy, którą stopniowo zaopatrywał w nowe maszyny i urządzenia poligraficzne. Była nią historyczna, pierwsza na bydgoskim gruncie, drukarnia założona jeszcze w 1806 roku przez Andreasa Gruenauera. Kościelski nazwał ją Zakładami Graficznymi Instytutu Wydawniczego „Biblioteka Polska”, w których pod koniec lat dwudziestych znalazło zatrudnienie około 400 osób. Drukarnia zajmowała się w pierwszym rzędzie obsługą planu wydawniczego „Biblioteki Polskiej”, ale rzecz jasna świadczyła również usługi poligraficzne innym podmiotom wydawniczym, zarówno książkowym, jak i prasowym. Z tak potężnym zapleczem krążący między Warszawą a Bydgoszczą właściciel miał wszelkie szanse, aby stać się jednym z największych potentatów polskiego rynku wydawniczego. I stał się nim, pozyskując do współpracy wybitne nazwiska współczesnej literatury, nie tylko w charakterze autorów. Na przykład Janowi Kasprowiczowi powierzył funkcję prezesa rady nadzorczej wydawnictwa, a historyka literatury Tadeusza Piniego mianował jego dyrektorem, z kolei pisarz Józef Weysenhoff, wuj wydawcy, nadzorował działalność bydgoskiego zakładu poligraficznego. Przy edycji książek oraz czasopism (okresowo wydawał „Nowy Przegląd Literatury i Sztuki”, a następnie „Przegląd Warszawski”) współpracowali z Kościelskim wybitni pisarze i uczeni w zakresie literatury, sztuki i filozofii, m.in. Wacław Berent, Stefan Żeromski, Leopold Staff, Władysław Tatarkiewicz, Edward Porębowicz, Roman Ingarden i Stanisław Helsztyński. Główną serią oficyny była „Wielka Biblioteka”, oferująca czytelnikom ważne dzieła z literatury światowej oraz polskiej ze wstępami i objaśnieniami historyków literatury, reprezentujących wszystkie ówczesne uniwersytety działające na terenie II Rzeczypospolitej. Pod jej szyldem ukazały się – przykładowo – dzieła wielkich tragików greckich, czyli Ajschylosa, Sofoklesa i Eurypidesa; dramaty Williama Szekspira, Jeana Racine’a, Calderona de la …
Wyświetlono 25% materiału - 598 słów. Całość materiału zawiera 2395 słów
Pełny materiał objęty płatnym dostępem
Wybierz odpowiadającą Tobie formę dostępu:
1A. Dostęp czasowy 15 minut
Szybkie płatności przez internet
Aby otrzymać dostęp kliknij w przycisk poniżej i wykup produkt dostępu czasowego dla Twojego konta (możesz się zalogować lub zarejestrować).
Koszt 9 zł netto. Dostęp czasowy zostanie przyznany z chwilą zaksięgowania wpłaty - w tym momencie zostanie wysłana odpowiednia wiadomość e-mail na wskazany przy zakupie adres e-mail. Czas dostępu będzie odliczany od momentu wejścia na stronę płatnego artykułu. Dostęp czasowy wymaga konta w serwisie i logowania.
1B. Dostęp czasowy 15 minut
Płatność za pośrednictwem usługi SMS
Aby otrzymać kod dostępu, należy wysłać SMS o treści koddm1 pod numer: 79880. Otrzymany kod zwotny wpisz w pole poniżej.
Opłata za SMS wynosi 9.00 zł netto (10.98 PLN brutto) i pozwala na dostęp przez 15 minut (bądź do czasu zamknięcia okna przeglądarki). Przeglądarka musi mieć włączoną obsługę plików "Cookie".
2. Dostęp terminowy
Szybkie płatności przez internet
Dostęp terminowy zostanie przyznany z chwilą zaksięgowania wpłaty - w tym momencie zostanie wysłana odpowiednia wiadomość e-mail na wskazany przy zakupie adres e-mail. Dostęp terminowy wymaga konta w serwisie i logowania.
3. Abonenci Biblioteki analiz Sp. z o.o.
Jeśli jesteś już prenumeratorem dwutygodnika Biblioteka Analiz lub masz wykupiony dostęp terminowy.
Zaloguj się