W piątek 20 maja 2016 podczas VII Warszawskich Targów Książki w trakcie uroczystości inaugurującej jubileuszową 10. edycję Targów Książki Akademickiej i Naukowej Academia wręczono szereg nagród, a wśród nich Nagrodę im. prof. Jerzego Skowronka.
Jury postanowiło, aby Nagrodę im. prof. Jerzego Skowronka za rok 2015 przyznać wydawnictwu Libra s.c. Wydawnictwo i Drukarnia z Białegostoku za monografię „Bałkany słowiańskie. Aspiracje – Uwikłania – Sprzeczności” autorstwa Wiesława Walkiewicza (Białystok 2015, s.367, ISBN 978-83-64811-03-06).
Publikacja ta prezentuje złożoności współczesnej historii krajów byłej Jugosławii oraz Bułgarii i stanowi kontynuację historii tego regionu, jakie zapoczątkowali w fundamentalnej pracy Jerzego Skowronka, Mieczysława Tantego i Tadeusza Wasilewskiego zatytułowanej „Historia Słowian południowych i zachodnich” (Warszawa 1988) i wznowionej jako „Słowianie południowi i zachodni VI- XX wiek” (Warszawa 2005). Autor prezentując pełny obraz wydarzeń w państwie jugosłowiańskim i po jego rozpadzie oraz w Bułgarii, stworzył udaną próbę przedstawienia zawiłości wydarzeń zachodzących na tym obszarze w szerokim kontekście geopolitycznym wieku XX oraz na początku XXI stulecia, a także ukazał kulisy rozpadu Jugosławii i dewaluacji panującego na Bałkanach systemu przedstawiając fazy stopniowej dezintegracji, korzenie niechęci Chorwatów wobec Serbów oraz przyczyn, dla których kraj podzielony mnogością antagonizmów, historycznych konfliktów, stopniem zamożności czy edukacji zaczął okazał się tworem sztucznym. Zwrócił przy tym uwagę na jugosłowiańsko-bułgarskie sąsiedztwo, wskazując na uwarunkowania polityki władz Bułgarii. Niewątpliwym walorem pracy Autora pozostaje dystans badawczy wobec ukazywanych faktów z najnowszych dziejów Słowian bałkańskich. Na uwagę zasługuje również potoczysty język monografii, co z pewnością przyczyni się do tego, że książka mogłaby znaleźć swych czytelników nie tylko w gronie specjalistów, ale zainteresuje także miłośników historii oraz południowej Słowiańszczyzny.
Jury ponadto postanowiło ponadto przyznać trzy Wyróżnienia oraz jedno Wyróżnienie Specjalne.
Wyróżnienia otrzymały wydawnictwa:
1. Towarzystwo Naukowe KUL za pracę Eugeniusza Niebelskiego „Wobec roku 1863. Księża w powstaniu styczniowym ich losy” (Lublin 2015, s.440, ISBN 978-83-7306-704-2
Publikacja o duchownych w powstaniu 1863 roku oraz ich dalszych losach – przede wszystkim na zesłaniu – w następstwie powstania, oparta jest na nowych materiałach źródłowych, jakie udało się odnaleźć autorowi w trakcie wieloletnich kwerend w archiwach krajowych (i to zarówno państwowych, jak kościelnych) oraz na Litwie i w Rosji (zwłaszcza w Petersburgu i Irkucku). W gronie historyków polskich i obcych autor od wielu lat cieszy się opinią badacza specjalizującego się w zagadnieniach związanych z powstaniem styczniowym i zsyłkami na Sybir (w sensie politycznym i geograficznym). Niejednokrotnie – także w wyróżnionej publikacji – idzie wbrew utartym sądom, dotychczasowym ocenom i ma odwagę być niezależnym i całkowicie samodzielnym, jego kwerendy przynoszą nowe ustalenia, sugeruje interpretacje, które uwzględniają rozliczne okoliczności zewnętrzne, jak osobiste motywacje uczestników wydarzeń. Wyróżniona publikacja może być znaczącym dopełnieniem klasycznych prac: wielkiej syntezy prof. Stefana Kieniewicza oraz dzieła bp. P. Kubackiego – i stała się ważnym wydarzeniem nie tylko dla historiografów 1863 roku.
2. Wydawnictwo RaSIL (Radzyńskie Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych) za pracę „Żołnierze w społeczeństwie regionu siedleckiego w latach 1795-1831” autorstwa Andrzeja Chojnackiego (Radzyń Podlaski 2015, ss. 510, ISBN 978-83-62217-51-9)
Wyróżniona książka jest poświęcona funkcjonowaniu zbiorowości wojskowych w społeczeństwie regionu siedleckiego w latach 1795-1831. Praca zawiera cenną analizę struktury społecznej, narodowościowej i majątkowej badanej zbiorowości oraz interesujący przegląd postaw zajmowanych przez jej przedstawicieli wobec najważniejszych wydarzeń politycznych owego okresu. Autor wiele uwagi poświęcił również związkom rodzinnym wojskowych, koligacjom, powiązaniom służbowym itp. Tego typu ujęcie wnosi wiele nowych informacji na temat struktury lokalnej elity oraz mechanizmów jej powstawania. Analiza roli odgrywanej przez środowisko wojskowych w społeczności regionu wpisuje się w kontekst badań nad formowaniem podstaw nowoczesnego aparatu państwowego i wpływu tego procesu na przemiany zachodzące na prowincji. Amatorzy historii regionalnej znajdą w książce szereg interesujących szczegółów wzbogacających ich wiedzę; czytelnicy szukający w historiografii przede wszystkim ciekawych opowieści o ludziach będą usatysfakcjonowani przywoływanymi w książce smakowitymi szczegółami biograficznymi, rodzinnymi historiami i historyjkami itp. Praca jest oparta na imponującej kwerendzie w źródłach drukowanych, a przede wszystkim archiwalnych. Stanowi dobry przykład rzetelnych badań nad historią regionu wpisujących się zarazem w kontekst studiów nad procesami i zjawiskami zachodzącymi w makroskali.
3. Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza za pracę „Asymetryczne Bałkany. Działania asymetryczne, militarne i polityka bezpieczeństwa na Półwyspie Bałkańskim w XX i XXI wieku. Materiały i studia” pod redakcją naukową Danuty Gibas-Krzak (Częstochowa 2015, s.391, ISBN 978-83-7455-446-6)
Niezwykle interesująca praca, zawierająca naukową analizę zdarzeń z historii najnowszej krajów bałkańskich. Nie jest to zbiór referatów z konferencji, lecz, jak czytamy we wstępie, „pokłosie prawie dwuletnich badań prowadzonych w polskich i zagranicznych ośrodkach naukowych, zainicjowanych w Katedrze Badań nad Konfliktami i Pokojem Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Szczecińskiego przy współpracy z Chorwackim Instytutem Historycznym w Zagrzebiu, a zakończonych w Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie”. Dalej czytamy: „w monografii przedstawiono wyniki badań nad szeregiem niezwykle istotnych problemów, mających wpływ na kształtowanie się sytuacji politycznej na Półwyspie Bałkańskim”. Praca składa się z siedemnastu rozdziałów – analiz, artykułów i studiów, które przedstawiają „politykę bezpieczeństwa, asymetrię konfliktów, problematykę z zakresu przywództwa politycznego, metodologię badań nad asymetria i polemologią, rozwój i zwalczanie świata przestępczości zorganizowaniem, terroryzmu i innych negatywnych zjawisk wpływających na funkcjonowanie współczesnych państwa na Półwyspie Bałkańskim. Artykuły zostały napisane w języku polskim, angielskim, chorwackim, serbskim i bośniackim”.
Jury Nagrody im. prof. Jerzego Skowronka postanowiło przyznać też Wyróżnienie Specjalne:
Wydawnictwu Bosz z Leska za albumy z serii „Foto Retro” zatytułowane kolejno „Warszawa lata 40.”, a następnie lata 50., 60, 70., 80. pod redakcją Jana Łozińskiego wzbogacone osobistymi komentarzami w poszczególnych albumach przez: Danutę Szaflarską, Krystynę Sienkiewicz, Beatę Tyszkiewicz, Annę Seniuk i Joannę Szczepkowską.
Wyróżnieniem tym Jury pragnie nagrodzić Wydawnictwo Bosz za serię albumów poświęconych Warszawie. Seria propaguje tematykę varsavianów, pozostającą w obszarze zainteresowań badawczych prof. Jerzego Skowronka. Ponadto sposób prezentacji – dzięki zdjęciom pozyskanym ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego (jednocześnie Patrona Medialnego wydania) – służy popularyzacji historii, o co stale zabiegał prof. Jerzy Skowronek.
W skład Jury Nagrody im. prof. Jerzego Skowronka w tym roku wchodzili: prof. dr hab. Jarosław Czubaty (przewodniczący), prof. dr hab. Jerzy Zdrada, prof. dr hab. Wiesław Jan Wysocki, dr hab. Martyna Deszczyńska, dr Zofia Kunert, dr Czesław Andrzej Żak, dr Tadeusz Krawczak, dr Natalia Bujniewicz, Józef Kliś, Witold Kaliński, Andrzej Pieniak, Piotr Dobrołęcki oraz Barbara Kramar (sekretarz jury).
