Czwartek, 23 maja 2019
WydawcaOśrodek Karta
AutorVirgilia Sapieha
TłumaczenieEwa Horodyska
RecenzentTomasz Zb. Zapert
Miejsce publikacjiWarszawa
Rok publikacji2019
Liczba stron266
Tekst pochodzi z numeru MLKMagazyn Literacki KSIĄŻKI 5/2019

„Tutaj zakładano, że człowiek zostanie tam, gdzie się urodził. Jego droga była wytyczona i musiał po prostu nią podążać. Nawet sami chłopi tak uważali. »Co było dobre dla naszych rodziców, jest dobre i dla nas« – powiedziała mi jedna z kobiet. Nikt tu nie zadawał dzieciom pytania, które w Ameryce jest na porządku dziennym: »Kim chcesz zostać, kiedy dorośniesz?«. Polska była republiką, ale nie istniała w niej równość szans” – pisze autorka książki, która dzięki poślubieniu księcia Pawła Sapiehy weszła w świat polskiej arystokracji, ziemiaństwa i burżuazji lat trzydziestych zeszłego stulecia. Była córką amerykańskiego lekarza – ale i rozwódką, toteż małżeństwo księcia wiele prominentnych postaci z jego kręgu uznało za mezalians.

Czy jej zapiski, opublikowane po raz pierwszy podczas II wojny światowej w Stanach Zjednoczonych, umożliwiają nowe spojrzenie na międzywojenną Polskę? Nie sądzę, to raczej relacja podróżnika odkrywającego nieznany ląd. Mającego mgliste pojęcie o panujących tam obyczajach i tradycjach, nieznającego lokalnej przyrody – o uwarunkowaniach historycznych oraz geopolitycznych nie wspominając. Bo dowiadujemy się na przykład, że z krainy demokracji przeprowadziła się do państwa… feudalnego, gdzie dominują utarte schematy i wzorce, zaś los obywatela wyznacza miejsce urodzenia. Krytycznie postrzega też autorka środowisko przemysłowców, zanadto, jej zdaniem, związane z ówczesnym aparatem władzy – sanacją. Chociaż relacjonując różnorakie bankiety, bale czy polowania, w których wielokroć uczestniczyła, akcentuje podziały polityczne polskiej elity, coraz wyraźniej – zwłaszcza po zgonie Józefa Piłsudskiego – zerkającej w kierunku endecji.

Z narracji bije jednak przede wszystkim ogromny sentyment za niedawną przeszłością znaczoną hołdowaniem emancypacji. Która to zapewne przyczyniła się do erozji małżeństwa, a w konsekwencji – drugiego rozwodu w biografii amerykańskiej pisarki i dziennikarki zmarłej przed ponad półwieczem.

Podaj dalej
OCEŃ KSIĄŻKĘ