Niedziela, 22 września 2024
WydawcaIPN
AutorTeodor Gąsiorowski, Aneta Hoffmann, Przemysław P. Romaniuk
Recenzent(et)
Miejsce publikacjiWarszawa
Rok publikacji2024
Liczba stron232
Tekst pochodzi z numeru MLKMagazyn Literacki KSIĄŻKI 9/2024

Znakomite opracowanie dotyczące losów żołnierzy 2 Korpusu Polskiego po II wojnie światowej.

Po wielomiesięcznych nieudanych próbach przełamania oporu niemieckiego w rejonie Monte Cassino m.in. przez Amerykanów, Brytyjczyków, Francuzów i Algierczyków to właśnie podkomendni gen. Władysława Andersa zajęli wzgórze wraz ze znajdującym się na nim klasztorem. W bitwie zginęło 923 polskich żołnierzy, 2931 zostało rannych, a 345 uznano za zaginionych. Ale w niezwykle trudnych okolicznościach Polakom udało się przełamać niemiecką linię Gustawa. Przebieg walk zajmująco opisuje w rozdziale „Wojsko generała Andersa” Teodor Gąsiorowski. Niestety po zakończeniu II wojny światowej żołnierze poza odznaczeniami nie doczekali się nagród za swoje męstwo. Postawiono ich przed trudnym dylematem: wracać do kraju czy nie wracać? Nad Wisłą nie czekano na nich z honorami, nowe władze miały inny plan. Ci żołnierze, którzy przyjechali do Polski Ludowej (szacuje się, że było ich ok. 120 tys.), trafiali do obozów przejściowych, aresztów, byli represjonowani przez komunistów, wymierzano w nich ostrze propagandy. Słysząc o bolesnym rozczarowaniu tych, którzy wrócili, większość została w Wielkiej Brytanii lub wybrała tułaczkę po świecie. Na emigracji skazani byli na tęsknotę za rodzinami i zapominanie. W najgorszej sytuacji byli ci, którzy postanowili wrócić do swoich stron rodzinnych na Kresach Wschodnich, znajdujących się teraz poza granicami Polski, czekały na nich represje, zsyłki na Syberię. O powojennych losach weteranów 2 Korpusu w ZSRS szczegółowo opowiada Przemysław P. Romaniuk.

Uzupełnieniem książki są biogramy wybranych żołnierzy 2 Korpusu – tych, którzy pozostali na emigracji, którzy wyjechali do ZSRS oraz tych, którzy powrócili do Polski. Jednym z nich był Aleksander Żabczynski – popularny w II RP aktor teatralny, filmowy i rewiowy.

Po przyjeździe do kraju był inwigilowany przez SB, a służba w Polskich Siłach Zbrojnych uniemożliwiła mu rozwój kariery artystycznej. Zmarł nagle na zawał serca 31 maja 1958 roku.

Do biogramów dołączono informacje o miejscu pochówku opisywanych bohaterów, aby każdy mógł odwiedzić groby i podtrzymywać pamięć o bohaterach spod Monte Cassino.

Podaj dalej
OCEŃ KSIĄŻKĘ