Siostra znakomitego
malarza Józefa‚ autora „Na nieludzkiej ziemi”‚ pisarka i tłumaczka napisała przed laty
coś w rodzajuhistorii swojej rodziny („Europa w rodzinie”) i fragmentarycznej autobiografii („Czas odmieniony”). Pierwsza rzecz ukazała się pierwotnie w 1970 roku‚ druga w 1978. Obecne wydanie‚ opatrzone wstępem Adama Zagajewskiego‚ zostało opracowane na nowo‚ zaopatrzone także w zdjęcia rodzinne i schematy drzew genealogicznych
rodziny Czapskich i rodów z nią spokrewnionych.

Szczery demokrata nie ma powodu
zajmować się arystokratami i ich losami‚ o ile arystokracja krwi nie idzie w parze z arystokracją ducha. W dziejach‚ także polskich, różnie to bywało‚ byli wszak Działyńscy‚ Zamojscy‚ Raczyńscy‚ którzy oddali wszystko sprawie ojczyzny… Maria Czapska rekonstruuje dzieje swoich przodków‚ poczynając od XVII wieku‚ z rzadka sięgając wcześniej. I wtedy okazuje się‚ że sieć powiązań rodzinnych‚
których owocem jest ona sama‚ obejmuje szereg znakomitych‚ europejskich rodów. Są tam Radziwiłłowie‚
ale także Meyendorffowie‚ Platerowie‚ Tuhnowie‚ Brühlowie i inni.
Te rody‚ ale także szereg innych‚ miały za ojczyznę całą Europę‚ często własnym wyborem ich członków był język i kraj uznawany za ojczysty… Ściślej – władca‚ za którego poddanych
się uważali‚ a podległe mu królestwo za swoje.

Wiek dwudziesty oznacza kres władców i upadek arystokracji. Nie tylko poprzez własną historię Marii Czapskiej i jej rodzeństwa ten proces odchodzenia w przeszłość elity krwi jest w książce opowiedziany. Także‚ we fragmentach historii dalszych krewnych i powinowatych‚ sąsiadów itd. Szczególnie dramatyczny los przypadł w udziale wielkim rodom zamieszkującym obszary wschodnich kresów dawnej Rzeczpospolitej‚ które – niekiedy okrutnie i krwawo – zmiotła rewolucja bolszewicka. Niewielu z nich zachowało resztki majątków w II RP‚ do czasu zresztą.

Maria Czapska była współzałożycielką
i współredaktorką paryskiej „Kultury”. Zmarła w 1981 roku.