Wtorek, 27 lipca 2021
WydawcaWydawnictwo Miejskie Posnania
AutorPrzemysław Matusik
RecenzentPiotr Dobrołęcki
Miejsce publikacjiPoznań
Rok publikacji2021
Liczba stron336, 370, 360, 364
Tekst pochodzi z numeru MLKMagazyn Literacki KSIĄŻKI 7/2021

Książka wyjątkowa! Autor tego pierw­szego tak obszernego i całościowe­go opracowania historii stolicy Wielkopol­ski jest znanym poznańskim historykiem o wielkiej erudycji i fenomenalnej wręcz umiejętności opowiadania o przeszłości. Nie często się zdarza, aby jeden autor ob­jął tak rozległy okres w swoich badaniach, a do tego potrafił z tak wielką umiejętnością i jednocześnie talentem literackim zapre­zentować dzieje wybranego miejsca i skon­frontować się „z historycznym kosmosem dziejów Poznania”.

Praca składa się z czterech obszernych tomów. W tomie pierwszym, obejmują­cym najstarsze dzieje miasta i najdłuższy okres w jego historii, bo sięgający 1793 ro­ku, kiedy Poznań i Wielkopolska znalazły się pod rządami pruskimi w wyniku II rozbioru Polski, autor ukazuje czasy, w których roz­poczynała się polska państwowość, a po­tem miasto aspirowało do roli stolicy pań­stwa, zachowując znaczące miejsce wśród innych miast w kraju, zwłaszcza w stule­ciach od XVI do XVII nazwanych „złotymi wiekami” w jego dziejach. W tomie drugim przedstawiono okres długiego panowania pruskiego, od 1793 do 1918 roku, z tylko kilkuletnią przerwą w czasie Księstwa War­szawskiego. W XIX wieku „Polacy stracili wpływ na zarządzanie sprawami miejskimi, które znalazły się teraz w rękach niemiec­kich”, a samo miasto stało się „drugorzędną stolicą prowincji”. Jednak był to też okres ponownego budzenia się polskiej świado­mości, która przejawiała się w takich doko­naniach jak Biblioteka Raczyńskich czy Ho­tel Bazar.

Tom III obejmuje krótszy okres, bo od odrodzenia państwa polskiego w 1918 ro­ku do końca II wojny światowej w 1945 ro­ku, kiedy rozwijające się do 1939 roku mia­sto zagarnęła III Rzesza, a do tego zostało w dużej mierze zniszczone podczas trwa­jących ponad miesiąc walk ulicznych na początku 1945 roku. Zajmująca jest też narracja w tomie czwartym (1945-2016), gdy autor opisuje tak dramatyczne wyda­rzenia jak wyzwalanie miasta przez Armię Czerwoną, czego późniejszym wieloletnim znamieniem stało się przemianowanie sza­cownej ulicy Święty Marcin właśnie na ul. Armii Czerwonej, przywrócone na szczę­ście po 1989 roku, a także największy bunt robotniczy połączony z walkami ulicznymi z udziałem setek czołgów w czerwcu 1956 roku, których pointą było osławione wystą­pienie premiera Józefa Cyrankiewicza, któ­ry groził, że „władza ludowa odrąbie rękę podniesioną przeciw władzy ludowej”.

W „Przedmowie” autor podkreśla bezcen­ny wkład zespołu Wydawnictwa Miejskiego Posnania w powstanie i ostateczny kształt tego pomnikowego dzieła, co pozwala za­liczyć je do „magistrackiego” typu publikacji o stolicy Wielkopolski, jak to miało miejsce i przed laty, jeszcze w okresie pruskiego pa­nowania, jak i w okresie międzywojennym.

Podaj dalej
OCEŃ KSIĄŻKĘ