W 1996 roku młody historyk z Kra kowa odebrał ustanowioną właśnie Nagrodę im. prof. Jerzego Skowronka, tragicznie zmarłego kilka miesięcy wcześniej wybitnego historyka, który pełnił funkcję Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, za pracę „Jak rozbić rosyjskie imperium. Idee polskiej polityki wschodniej 1733-1921” (Gryf, 1995). Był to początek wspaniałej kariery wybitnego naukowca, historyka dziejów polskich, ale zawsze z uwzględnieniem trudnych i skomplikowanych stosunków z naszym wielkim wschodnim sąsiadem.

W tomie, który sam ma „specyficzną, długą historię”, autor zebrał opublikowane wcześniej rozprawy, ale też i nowe teksty, które odpowiednio skomponowane, tworzą jednolity wykład tworzenia się i trwania rosyjskiego imperium od wczesnych lat moskiewskiej potęgi po upadek cesarstwa Romanowów, ale cały czas nie zapominając o obecnym państwie Władimira Putina i z tej perspektywy oceniając przeszłość.

Imperium Rosyjskie „wzięło się z Moskwy, z połączenia dokonywanego przez jej władców skutecznych podbojów ze specyficzną ideologią”. Ofiarą tych podbojów była Rzeczpospolita Obojga Narodów, a w czasach nam bliskich, które wykraczają poza ramy czasowe tej pracy – w 1920 roku, w 1939 roku i 1945 roku – Polska. W tym kontekście interesujący jest rozdział o bliższych relacjach Rosjan i Polaków po rozbiorach, w którym główną postacią jest Jan Potocki, autor „Rękopisu znalezionego w Saragossie”. O jego koncepcji jako „ideologa rosyjskiego imperium i fundatora euroazjatyckiej geopolityki Rosji” pisał wspomniany już prof. Jerzy Skowronek.

Książkę zamyka, a właściwie w pewien sposób podsumowuje, rozprawa zatytułowana „Geopolityka, wojna i metamorfozy imperium (1895-1921). Piotr Sawicki i narodziny eurozjanizmu”, czyli nowej rosyjskiej ideologii imperialnej, która „ukształtowała się jako swoista interpretacja metamorfozy, jaką przechodzi imperialna Rosja”. Dodajmy jeszcze, że jak zwykle u tego autora wykład jest pisany bardzo przystępnym językiem, zrozumiałym nie tylko przez specjalistów, a poruszane kwestie pobudzają do rozważań i szerszych dyskusji o zawsze aktualnych relacjach polsko-rosyjskich.

I jeszcze jedna uwaga, a w zasadzie oczekiwanie na kolejny tom „Dziejów Polski”, cyklu, jaki ukazuje się nakładem wydawnictwa Biały Kruk. Dzięki tej pomnikowej publikacji autor staje w szeregu wśród wielkich polskich polihistorów, czyli badaczy ogarniających nie tylko jedną epokę czy jeden temat, lecz całą naszą bogatą i skomplikowaną historię.