Piątek, 26 sierpnia 2022
WydawcaKsięży Młyn
AutorMelchior Wańkowicz
Recenzent(pd)
Miejsce publikacjiŁódź
Rok publikacji2022
Liczba stron560
Tekst pochodzi z numeru MLKMagazyn Literacki KSIĄŻKI 7-8/2022

Wzorowe wznowienie słynnej bestsellerowej opowieści, do której odwołują się miłośnicy reportażu, bo było to jedno z pierwszych polskich osiągnięć literackich w tym gatunku. Stanowi ponadczasową relację z wyprawy, jaką pisarz odbył w 1935 roku do ówczesnych Prus Wschodnich, które nazywamy teraz Warmią i Mazurami. Obejmowała ona spływ kajakiem „Kuwaka” z młodszą córką Martą „Tili” Wańkowiczówną po rzekach i jeziorach Pojezierza Mazurskiego oraz objazd samochodem pozostałych terenów Warmii i Mazur. Od lat ocenia się, że jest to jedna z najlepszych książek mistrza polskiego reportażu, obok „Ziela na kraterze” i „Bitwy o Monte Cassino”.

Tekst był wielokrotnie wznawiany, przed II wojną światową w ciągu niepełnych czterech lat ukazało się aż dziewięć wydań. Wydania powojenne poddano jednak ostrej cenzurze i nieuprawnionej redakcji. Teraz wydawca postarał się o przywrócenie dawnej formy tekstu i pełnej warstwy graficznej reportażu z pierwszej edycji z 1936 roku. Dodano liczne przypisy i objaśnienia, ukazujące kontekst historyczny, polityczny czy literacki wielu opisywanych wydarzeń, współcześnie nie zawsze już znanych i zrozumiałych dla czytelnika. Tom wzbogacono o opracowanie Grzegorza Nowaka, który sporządził przypisy, „Indeks nazw osobowych i własnych” i „Indeks nazw geograficznych i administracyjnych”, a także dodał posłowie. Słowo wstępne zatytułowane „Smętek na tropach Wańkowicza” napisała Aleksandra Ziółkowska-Boehm, niestrudzona opiekunka spuścizny po swym mistrzu.

Tytułowy Smętek to demoniczny diabeł złośliwie trapiący ludzi, występujący w ludowych legendach i pieśniach kaszubskich i mazurskich. Najprawdopodobniej pozostałość po kulcie jakiegoś bóstwa lub demona z czasów przedchrześcijańskich. Postać Smętka z wierzeń kaszubskich można znaleźć w „Wietrze od morza” Stefana Żeromskiego. U Melchiora Wańkowicza postać Smętka występuje zarówno jako postać z ludowych wierzeń Mazurów i Warmiaków, jak i symbol ich germanizacji.

Podaj dalej
OCEŃ KSIĄŻKĘ