środa, 25 maja 2022
WydawcaAgora
AutorWłodzimierz Nowak, Violetta Szostak
RecenzentPiotr Dobrołęcki
Miejsce publikacjiWarszawa
Rok publikacji2022
Liczba stron400
Tekst pochodzi z numeru MLKMagazyn Literacki KSIĄŻKI 5/2022

Autorstwo książek z gatunku wywiad rzeka, do jakiego należy ta książka, zresztą rzeka długa i  szeroko rozlana, zgodnie z  zasadami bibliograficznymi przypisuje się osobie, lub osobom, jak w  tym przypadku, prowadzącym rozmowę. Jednak z reguły ważniejsza jest osoba rozmówcy i dlatego zdecydowanie trzeba tutaj na czele twórców tego tomu postawić jego bohatera, czyli Janusza Onyszkiewicza. Nie umniejsza to w żadnym wypadku wkładu autorskiego pary reporterów, należy docenić ich wytrwałość i profesjonalizm, bo praca nad tą książką trwała długo, trzy lata, z  przerwą z  powodu pandemii, i  wymagała, aby z małomównego i nielubiącego epatować swoimi przeżyciami skromnego człowieka wydobyć w końcu opowieść o jego życiu. I uzupełnić ją historiami, jakie dopowiadają żona i dzieci.

A życie Janusz Onyszkiewicz miał – i ciągle ma – bogate, a tym, co przeżył, można by obdarzyć kilka postaci. Urodził się przed 85 laty we Lwowie, jako dziecko mieszkał z  rodzicami w  Przemyślu, potem rodzina przeniosła się do Warszawy, gdzie ukończył renomowane gimnazjum Rejtana i  studia matematyczne na UW, wieńczone tytułem doktora. Specjalizował się w teorii mnogości i teorii modeli.

Z  pozoru jest człowiekiem bardzo spokojnym, jednak niewątpliwie wewnątrz drzemie w  nim potrzeba wyzwania i przygody. Eksplorował jaskinie i wspinał się w Himalajach, brał udział w wielu głośnych wyprawach. W trakcie jednej z  nich zdobył szczyt Gaszerbrum III, najwyższy wówczas niezdobyty szczyt na świecie. Po latach został prezesem Polskiego Związku Alpinizmu.

Jako opozycjonista w  PRL-u  był aresztowany i internowany. Ślub z Joanną Jaraczewską, jego trzecią żoną, z  którą dochował się pięciorga dzieci, wziął w  1983 roku w  warszawskim więzieniu na Rakowieckiej, a po skromnej z konieczności ceremonii po prostu wrócił do celi, nikomu ze współwięźniów nic nie mówiąc.

Zaangażowany w  ruch Solidarności, w podziemiu rzecznik prasowy związku, a potem w trakcie obrad Okrągłego Stołu pełnił tą funkcję po stronie opozycyjnej. Po zmianie ustroju był pierwszym cywilem w Ministerstwie Obrony, potem dwukrotnie ministrem w tym resorcie. Był posłem na Sejm, a następnie do Parlamentu Europejskiego.

Poznał wielkich polityków, tłumaczył rozmowę Margaret Thatcher z  Lechem Wałęsą, spotkał się z Ronaldem Reaganem i  Kim Ir Senem, jak też z  wieloma innymi politykami. Poza tym znany jest z przywiązania do jazdy rowerem, którym najchętniej porusza się po Warszawie.

Dla historii polskiego księgarstwa znaczące jest wspomnienie o  słynnej księgarni-wzorcowni ORPAN, która w  czasach PRL-u  była obowiązkowym punktem odwiedzin inteligencji, a  mieściła się na drugiej kondygnacji Pałacu Kultury i Nauki: „dla mnie w Pałacu cenna była wzorcówka… najpierw chodziłem oglądać, ale ktoś mnie poznał z personelem i zaczęli mi odkładać książki”. W  maju do tego miejsca możemy wrócić podczas Targów Książki w Warszawie.

Podaj dalej
OCEŃ KSIĄŻKĘ