Czwartek, 8 lipca 2021
WydawcaIPN
AutorAgnieszka Łuczak
Recenzent(et)
Miejsce publikacjiWarszawa
Rok publikacji2020
Liczba stron440
Tekst pochodzi z numeru MLKMagazyn Literacki KSIĄŻKI 6/2021

Publikacja w bardzo przystępny sposób przy­bliża historię polskiego ziemiaństwa i arysto­kracji w oparciu o liczne materiały źródłowe, dokumenty, wspomnienia i fotografie. Zie­miaństwo należało do elit polskiego społe­czeństwa, a właściciele majątków ziemskich prowadzili szerokie działania na polu nie tylko gospodarczym, ale też na polach politycznym, charytatywnym czy kulturalnym. Wystarczy wspomnieć o braciach Andrzeju Stanisławie i Józefie Andrzeju Załuskich, którzy ufundowa­li w 1747 roku pierwszą bibliotekę publiczną. Była ona jed­ną z najnowocześniejszych instytucji w polskiej kulturze XVIII wieku i jedną z pierwszych bibliotek narodowych w Europie.

Niestety wybuch drugiej wojny światowej to początek końca polskiego ziemiaństwa. W okresie okupacji 1939-1945 Niemcy, a po 17 września również Związek Sowiecki, rozpo­częli likwidację najświatlejszej części polskiego społeczeń­stwa. W 1944 roku wydano „Dekret o reformie rolnej”, na pod­stawie którego pozbawiono majątków wszystkich właścicieli ziemskich w Polsce, bez odszkodowania. „Polska jest jedynym krajem dawnego bloku wschodniego Unii Europejskiej, w któ­rym do dziś obowiązują komunistyczne dekrety PKWN z roku 1944 i lat późniejszych. Nie uchwalono dotychczas ustawy reprywatyzacyjnej, która rekompensowałaby właścicielom bezprawny zabór mienia. Ziemiańskie dziedzictwo materialne w postaci rezydencji i siedzib wiejskich oraz założeń parko­wych ulega wciąż dewastacji” – napomina autorka.

Obszerną część książki stanowi opis wybranych rodów, które zapisały się w historii Polski. Mowa tu m.in. o Radziwił­łach, Lutosławskich, Pileckich, Chłapowskich, Jackowskich czy Sikorskich.

Publikacja jest bogato ilustrowana. Część fotografii była prezentowana na wystawie „Europa w rodzinie. Ziemiaństwo polskie w XX wieku” przygotowanej przez IPN i Polskie To­warzystwo Ziemiańskie, której Agnieszka Łuczak była kura­torem. Ekspozycja, prezentowana w różnych miastach Polski, a teraz także i książka mają przywoływać i zachowywać pa­mięć o dziedzictwie kulturowym polskich ziemian.

Podaj dalej
OCEŃ KSIĄŻKĘ