Czym charakteryzował się warszawski Dziki Zachód? Co wyróżniało stołeczne osiedle Za Żelazną Bramą? Jak rzutuje na nas upływ czasu? Czy religia przestaje być moralnym wyznacznikiem? To jedynie niektóre pytania nasuwające się po przeczytaniu zbioru opowiadań renomowanego prozaika, jak się zdaje specjalisty właśnie od tej formy literackiej.

Dwadzieścia sześć tekstów tworzy spójną całość, dlatego należy je koniecznie czytać po kolei. Odnoszę wrażenie, że tej prozie patronuje duch Marka Nowakowskiego, którego imienia Nagrody Literackiej jest zresztą Wojciech Chmielewski pierwszym laureatem. Podobieństwa zauważam szczególnie w czułym na detale miejskiego mikrokosmosu wzroku, jak również scenerii, gdzie znaczna część fabuły tych narracji się rozgrywa. Bo jest to – powiedzmy wyraźnie – kreacja, chociaż obficie dyskontująca zdarzenia wydobyte z zakamarków pamięci autora.

Niemało w gęstym pisarstwie Chmielewskiego literackich odniesień. Choćby Isaac Bashevis Singer i jego brat – dopiero w Polsce odkrywany – Israel Joszua. Co ciekawe, obaj ci twórcy, tworzący w języku jidysz, przez kilkanaście lat mieszkali przy Krochmalnej, gdzie spędził również młodość Chmielewski. Genius loci?

Notabene ta ulica została dotkliwie poszatkowana w następstwie II wojny światowej, a zwłaszcza bezmyślnej rekonstrukcji tego fragmentu syreniego grodu przez Biuro Odbudowy Stolicy. Skwer nazwany imieniem noblisty Singera znajduje się jakieś 200 metrów od miejsce, gdzie stała kamienica, w której mieszkał przez ponad dwie dekady.

Innymi ważnymi dla Chmielewskiego pisarzami są również Ernst Junger oraz Sándor Márai. Z racji głębokiej niepoprawności politycznej ich dorobek trafił do krajowych czytelników dopiero w czasach III RP. Ciekawe, czy rozpoznają oni, kim jest de facto pan Kazimierz, z którym bohater opowiadania pt. „Pomyłki wtórne” toczy telefoniczne konwersacje. A to przyrodnicze, a to metafizyczne, a to historyczne…