Jak opowiedzieć młodym ludziom o wojnie, o Holocauście? Jak właściwie pokazać wojenne piekło, gdy źli dorośli niszczyli bezpieczny świat dzieci? Literatura stwarza ku temu najlepszą sposobność. Znakomitym przykładem są: „Kotka Brygidy” Joanny Sokolińskiej, „Asiunia” Joanny Papuzińskiej czy „Wojenne lalki Marysi” Małgorzaty Berwid. Teraz do rąk polskich czytelników trafia niezwykle poruszająca opowieść autorstwa Chavy Nissimov. Książka napisana z potrzeby serca, z wdzięczności dla rodziny Walczaków z Siedlec, która uratowała – ryzykując własnym życiem – żydowską dziewczynkę. Dziś ta dziewczynka – Ewa Altyszler/ Chava Nissimov jest izraelską pisarką. Jej historię można przeczytać w jednym z tekstów Mariusza Szczygła zamieszczonych w tomie „Nie ma”. To właśnie zasługa pisarza, że doszło do wydania książki w języku polskim w wydawnictwie Tadam. Wzruszającą wizualną oprawę nadały historii ilustracje Marianny Raskin.

„Tajemnica Floriana” opisuje tamte wydarzenia z perspektywy polskiego dziecka. „Chciałam zrozumieć, jak mógł się czuć Florian, dziesięcioletni chłopiec, który został obarczony wielkim sekretem i który wiedział, że ratując czyjeś życie, sam może zginąć” – zaznacza we wstępie autorka. I podkreśla: „Musimy pokazać cierpienie, poświęcenie i walkę wszystkich, którzy przeżyli tę straszną wojnę”.

Ewa trafiła do domu Florka w worku. Miała pięć lat i była bardzo cicha. Większość czasu spędzała za szafą. Chłopiec początkowo traktuje nową lokatorkę jak intruza, nie lubi jej, dokucza, ale z czasem coś się zmienia. Na podwórku, wśród rówieśników, udaje, że nie ma nic wspólnego z Żydami. Robi to po to, żeby nikt się nie zorientował, kto ukrywa się w jego domu. Żeby Ewa była bezpieczna. Zaczyna traktować ją jak swoją siostrę.

Czytałam tę książkę ze ściśniętym gardłem. To przecież świat postrzegany oczami dziecka, a czasy potworne, wojenne. Chava Nissimov stosuje w opowieści najprostsze środki, ze świadomością tego, do jakiego adresata się zwraca, daje możliwość zrozumieć to, co z gruntu niezrozumiałe. Warto pamiętać, że literatura jest nie tylko rozrywką, ale częścią ludzkiego doświadczenia.

Autorka urodziła się w Warszawie 9 czerwca 1939 roku. Razem z rodzicami trafiła do warszawskiego getta. Gdy miała trzy lata, znajoma jej cioci, Bronisława Walczakowa, przyjechała po nią do Warszawy i zabrała ją do siebie, do Siedlec. Przed podróżą mama ufarbowała jej włosy i dała krzyżyk. Chava spędziła u Bronisławy i Wawrzyńca Walczaków trzy lata. Przez ten czas ani razu nie wyszła na dwór. O jej pobycie w tym domu nie wiedział nikt oprócz domowników. O latach swojego dzieciństwa zaczęła pisać dopiero jak przeszła na emeryturę.