Nie jest tajemnicą fakt, że niesłabnąca popularność George’a Orwella przybiera niekiedy w Polsce formy dosyć absurdalne. Chyba nigdzie indziej na świecie nie znajdziemy tylu zwolenników „prawicowego Orwella”, czyli teorii, jakoby autor „Roku 1984” był wielkim przeciwnikiem socjalizmu lub (w najlepszym wypadku) ekslewicowcem, który po wojnie domowej w Hiszpanii nareszcie przejrzał na oczy i zrozumiał swoje dawne błędy.
Nie trzeba tłumaczyć, jak bardzo oderwany od rzeczywistości jest taki pogląd. Formułować mogą go tylko osoby, które nie przeczytały ze zrozumieniem choćby jednej książki Orwella. A akurat mają ku temu dobrą okazję, bo wydawnictwo Bellona wypuściło nowy przekład „W hołdzie Katalonii”, czyli reporterskiej książki Brytyjczyka poświęconej hiszpańskiej wojnie domowej.
George Orwell udał się do Barcelony nie tyle po to, by dokumentować przebieg krwawego konfliktu, ale przede wszystkim w celu walki z faszyzmem. Dlatego też „W hołdzie Katalonii” od początku jawi się jako dzieło wyjątkowo szczere, autentyczne i zaangażowane. Prosty i niezwykle poczytny styl znany z fabularnych książek Orwella tutaj przybiera formę jeszcze bardziej bezpośrednią, lecz zarazem też wyjątkowo introspektywną. Anglik nie boi się przyznać w kilku momentach do częściowej niewiedzy czy subiektywizmu, czego polscy reporterzy mogliby się od niego uczyć.
„W hołdzie Katalonii” jest dziełem niezwykle wnikliwym – bez względu na to, czy Orwell akurat opisuje tygodnie spędzone na froncie, walki uliczne w Barcelonie, czy też zagłębia się w polityczne wojny toczone na tyłach. Pisarz i jego żona o mało włos padli ofiarą tych ostatnich, ale szczęśliwie opuścili Hiszpanię tuż po wybuchu fali aresztowań, która była wynikiem skupiania pełni władzy przez komunistów i fałszywych oskarżeń o szpiegostwo wysuwanych wobec trockistów i anarchistów.
Orwell wydał swoją książkę przed upadkiem republiki, ale wiele z jego przewidywań na temat dalszego rozwoju faszyzmu szybko znalazło swoje potwierdzenie w rzeczywistości. I choć dziś rosyjski imperializm działa w nieco innych warunkach, to wiele z opisanych przez Orwella taktyk nacisku i propagandy wciąż jest wielce aktualnych. Szkoda tylko w zasadzie jednego – tak świetna książka nie powinna trafić do druku z tak zawstydzającą liczbą literówek.
