Sobota, 27 maja 2023
WydawcaZnak
AutorWisława Szymborska
RecenzentPiotr Kitrasiewicz
Miejsce publikacjiKraków
Rok publikacji2023
Liczba stron794
Tekst pochodzi z numeru MLKMagazyn Literacki KSIĄŻKI 5/2023

Obszerny tom zawiera utwory naszej Noblistki z jej 14 tomików. Osobny dział stanowią wiersze rozproszone poetki, publikowane w prasie i nie włączone do żadnej z książek oraz pozostawione w rękopisach i maszynopisach. Pierwszym wydanym tomem wierszy Szymborskiej był „Dlatego żyjemy” z roku 1952, zawierający wiersze socrealistyczne (np. „Żołnierz radziecki w dniach wyzwolenia do dzieci polskich mówił tak:”), niektóre bardzo zaangażowane i bojowe. Kolejnym zbiorem są „Pytania zadawane sobie” (1954) z wierszami o wiele bardziej stonowanymi i refleksyjnymi, chociaż nie pozbawionymi jeszcze naleciałości tematycznej z poprzedniej książki (np. „Wstępującemu do partii”). Potem są już same perły, tomiki, które przyniosły autorce międzynarodową sławę, a w Polsce pozycję pierwszej damy poezji: „Wołanie do Yeti” (1957), „Sól” (1962), „Wszelki wypadek” (1972), „Wielka liczba” (1976) i inne.

„Wiersze wszystkie” otwiera jednak nie „Dlatego żyjemy”, lecz „Czarna piosenka”, tom wydany w 2014 roku i składający się z utworów zamieszczonych na łamach czasopism (takich jak „Dziennik Polski” i jego dodatek „Walka”, „Odrodzenie”, „Głos Pracy” czy „Dziennik Literacki”) czy w jednodniówce „Inaczej”. Komentarzem do całości jest zamykający książkę esej Wojciecha Ligęzy pt. „Życie nie do pojęcia. O poezji Wisławy Szymborskiej”.

To, co uderza w tym przeglądzie poetyckim, to wyrównany poziom utworów. Już w pierwszym znanym z druku wierszu Szymborskiej, jakim jest „O coś więcej” z 1945 roku, daje się zauważyć jej własny styl, rozwijany rzecz jasna i ewoluujący w ciągu kolejnych lat, ale od początku charakterystyczny, zawierający elementy artystycznego ego autorki oraz typowej dla niej licencji poetica. Poezja Szymborskiej od zarania wydaje się dojrzała, a dalsze szczeble w rozwoju intelektualnym są dążeniem do spełnienia raczej historiozoficznego i egzystencjalnego niż artystycznego, bo to ostatnie nie wymagało zasadniczej metamorfozy. Jest to rodzaj fenomenu literackiego, dostępnego nielicznym twórcom.

Książka zawiera faksymilia rękopisów niektórych wierszy jak „Temat uśmiechu”, „Lekcja” czy „Wczesna godzina”. Odnotować należy, że do jej powstania przyczynił się Ryszard Krynicki, który odczytał z rękopisów niedokończone utwory poetki i opatrzył je komentarzem (w tomie „Wystarczy” z roku 2012 wydawnictwa a5), jak również Sebastian Kudas. Ten drugi odczytał i przepisał z rękopisów i maszynopisów utwory z części „Wiersze rozproszone”.

W sumie, zebranie w jednym tomie wszystkich wierszy Noblistki stanowi potężną ucztę duchową dla czytelnika i wzbogaca jego wiedzę o jej twórczości. Stawia również wyzwanie, jakim jest konfrontacja z jej utworami z okresu stalinizmu, nad którymi jedni przechodzili z kłopotliwym milczeniem, inni robili wokół nich sporo hałasu, a dla większości i tak twórczość poetki rozpoczynała się od „Wołania do Yeti”.

Podaj dalej
OCEŃ KSIĄŻKĘ