W dwunastu zamieszczonych tu szkicach Joachim Fest (ur. 1926 r. historyk i publicysta, autor m. in. książki o ostatnich dniach Hitlera, która stała się podstawą filmu „Upadek”) skupia się przede wszystkim
na historii Niemiec. Ale przecież historia Niemiec w ostatnim stuleciu ogniskuje w sobie najważniejsze i najbardziej dramatyczne zagadnienia naszego świata. Głównym wątkiem książki są rozważania
wokół Trzeciej Rzeszy i postaci jej wodza. Szkice o Churchillu,
o Himmlerze i o „bunkrze Hitlera” zbliżają się do faktograficznej relacji, przeważnie jednak autor wybiera swobodną i pojemną formę
eseju, krążąc między faktami a komentarzem, a także między przeszłością a współczesnością. Bada, czym karmi się współczesna nostalgia za państwem pruskim. Docieka, dlaczego w świadomości dzisiejszych Niemców, a także w badaniach historycznych tak mało miejsca zajmuje zamach 20 lipca 1944 r. Analizuje, jaki związek zachodzi
między literacką twórczością a poglądami politycznymi Ernsta Jüngera i Tomasza Manna. W mowie na cześć Golo Manna formułuje kryteria historycznego pisarstwa.

Najciekawszy w książce – niezależnie od całej erudycji i wiedzy przedmiotowej – jest sam sposób traktowania historycznej materii. Historia,
zdaniem autora, jeżeli jest rzetelnie uprawiana, dostarcza najpełniejszej,
bo najbardziej zróżnicowanej, wiedzy o człowieku. Jedynie historia pozwala zachować należytą nieufność wobec utopijnych przeświadczeń
o tym, że człowiek jest z natury dobry. Toteż historii przywraca
się tu wysoką godność wielkiej nauczycielki życia i oczekuje się od niej przede wszystkim nauki, że złe rzeczy, które zdarzyły się kiedyś, mogą zdarzyć się także dziś lub jutro. Historyczne przedstawienie „zaczyna
się codziennie od nowa” – pisze Fest. „Zmieniają się tylko dekoracje
i hasła”.