Sobota, 27 maja 2023
WydawcaJanKa
AutorOlesia Ivchenko
RecenzentEwa Tenderenda-Ożóg
Miejsce publikacjiPruszków
Rok publikacji2023
Liczba stron308
Tekst pochodzi z numeru MLKMagazyn Literacki KSIĄŻKI 5/2023

„Samo twoje istnienie jest przestępstwem” – słyszy bohaterka znakomitej debiutanckiej powieści Olesi Ivchenko. Jak autorka sama mówi o sobie: formalnie jest Polką, sercem – i Polką, i Ukrainką. W kręgu jej zainteresowań znalazło się zgłębienie mechanizmów pamięci, a zdobyta wiedza z tej dziedziny stanowiła istotne źródło inspiracji do snucia wizji świata alternatywnego. Powstała bardzo udana literacka refleksja nad kondycją ludzkości, natury i świata właśnie, i jego przyszłości.

Zmiany, jakie zaszły w przyrodzie, zmusiły ludzi do radykalnych posunięć i doprowadziły do silnych podziałów społecznych. Lodowce stopiły się, wielkie połacie ziemi zostały zalane lub wyjałowione, planetę nawiedzają ulewy i susze, na dostępne jeszcze tereny napływają kolejne fale migrantów. Bezpieczeństwo żywnościowe jest zagrożone. Pod pretekstem większej ochrony i utrzymania stabilności narodziła się potrzeba kontroli ludzi i ograniczania reprodukcji. W świecie systemu można mieć tylko jedno dziecko. Stąd wypowiedziane w kierunku Czwartej (bo jest czwartym dzieckiem) przywołane na wstępie zdanie. Ona i cała jej rodzina są poza systemem, nie mają dostępu i prawa do edukacji, do opieki zdrowotnej, do normalnej pracy (tu przychodzi na myśl obraz społeczeństwa silnie podzielonego na biednych mieszkańców dystryktów i zamożnych mieszkańców Kapitolu, opisany w „Igrzyskach śmierci” Suzanne Collins). Olesia Ivchenko porusza ważny temat nierówności społecznych, które determinują stosunki między społecznościami, prowadzą do daleko idącej asymetrii. Antysystemowcy są wykluczeni i pogardzani. Główna bohaterka chce odmienić swój los, wyrwać się do lepszego świata. Była zagubiona, rozdarta, ale już wie, czego chce – bezpieczeństwa i godnych warunków do życia. Po podjęciu decyzji o przejściu z niższego poziomu do wyższego przyjmuje imię Wrona. Zdaje sobie sprawę, ze zmiana oznacza rezygnację z wolności. Lecz pranie mózgu, permanentna inwigilacja, pogarda ze strony rodziny nie są w stanie jej zatrzymać.

Jest też druga bohaterka. Ariana Byrd należy do systemowców, ale i ona przechodzi metamorfozę, w trakcie której przestawiają się jej priorytety. Doświadcza przebudzenia, dostrzega, że obie grupy tak naprawdę się uzupełniają.

Wizja nowego świata przypomina jeszcze bardziej zwyrodniałą kopię „starego” świata. Olesia Ivchenko projektuje ponurą wizję przyszłości pogłębioną psychologicznie. Jej postaci nakreślone są rzetelnie i wiarygodnie, autorka wie, o czym pisze, z zawodu jest psycholożką i psychoterapeutką. Przed czytelnikami stawia wiele ważnych pytań. Ideały czy kariera? Ile jesteśmy w stanie poświęcić dla godnego życia? Jak daleko posunie się inwigilacja ludzi pod pretekstem wygodnego życia? Czy można utrwalić pamięć? Jaki mamy wpływ na przyszłość planety?

Podaj dalej
OCEŃ KSIĄŻKĘ