
„Za moich czasów to była dopiero szkoła!” Tak mawiali i mawiają do dzisiaj nasi rodzice i dziadkowie. Mit nauczyciela, który kiedyś kształcił wszechstronnie, efektywnie i na bardzo wysokim poziomie, jest obecny od pokoleń, a niedoścignionym wzorem pedagoga stała się ikona międzywojennego nauczyciela. Piotr Gołdyn mówi „sprawdzam” i rekonstruując fakty, pokazuje, jakie były szkolne realia tamtych czasów.
Książkę należałoby zaliczyć do gatunku reportażu historycznego. Początkowym rozdziałom bliżej jest do wykładu akademickiego, który to wprowadzając nas w temat, przybliża historię organizowania szkolnictwa po odzyskaniu niepodległości. Nadaje ramy pojęciowe i zakres kompetencji poszczególnych szkół, instytucji sprawujących kuratelę nad placówkami, a wreszcie opisuje modelowe sylwetki nauczyciela i ucznia. Środkowa część książki analizuje postać międzywojennego pedagoga od strony zagadnień z pogranicza socjologii. Opisuje szkoły kształcące nauczycieli, warunki zatrudnienia, działalność edukacyjną w szkole i poza nią, status społeczny czy godzenie życia zawodowego z prywatnym. Jest to najciekawszy fragment książki, gdyż w trakcie lektury czytelnik zauważa, że wiele problemów, które trapią nauczycieli współcześnie, jest bolączką ich zawodu już od ponad stu lat! I dziś, i wówczas narzekano na przeludnione klasy, niskie zarobki, luki kadrowe, brak odpowiednich pomocy dydaktycznych, niemożność przeprowadzenia spójnej reformy edukacji oraz przedkładanie pracy nad czas spędzony z własną rodziną. Ostatnie rozdziały opowiadają o aktywności nauczycieli w strukturach społecznych i politycznych, na przykład działalności związków zawodowych, towarzystw gimnastycznych, harcerstwa oraz obecności pedagogów w samorządach terytorialnych i ławach sejmu oraz senatu. Autor podkreśla również zróżnicowanie obywateli II RP pod względem etnicznym, narodowościowym i religijnym.
Książka opiera się na danych statystycznych, kwerendach archiwalnych, artykułach prasowych, ale także na wspomnieniach przedwojennych nauczycieli. Takie połączenie sprawia, że czytelnik czuje się wzbogacony o odpowiednią dawkę wiedzy podaną w przystępnej formie.