Podczas tegorocznych Targów Książki w Krakowie Ambasada Republiki Francuskiej oraz Polska Izba Książki zorganizowały konferencję poświęconą tzw. prawu Langa, czyli ustawie regulującej we Francji kwestie cen książek. Mówiono również o polityce wspierania księgarń niezależnych. W konferencji brali udział goście z Francji, Alain Gründ, wydawca, prezes Burreau International de l’Edition Française oraz Bertrand Noel, przedstawiciel władz samorządowych regionu Akwitanii, były księgarz, dyrektor Izby Książki w Akwitanii. Konferencję poprowadziła pani Catherine Blondeau, attacheé kulturalny Republiki Francuskiej w Polsce. Nakładem Biblioteki Analiz ukazał się polski przekład ustawy Langa wraz z komentarzem. Poniżej drukujemy zapis najciekawszych wypowiedzi. Alain Gründ: Jako wydawca-praktyk chcę uzasadnić państwu dlaczego w warunkach gospodarki rynkowej jestem za ustaloną, stałą ceną książki. Zacznijmy od definicji. Cena ustalona oznacza możliwość wydawcy do ustalenia ceny, po której będzie ona sprzedawana we wszystkich sieciach detalicznych. W warunkach wolnej konkurencji z wydawcą konkuruje wielu innych edytorów, więc nie można zawyżać cen, bo książka nie będzie się sprzedawać, wydawca więc poniesie konsekwencje rynkowe. Zgodnie z francuską ustawą sprzedawcy mogą maksymalnie obniżyć cenę ustaloną przez wydawcę o 5 proc. - jest to na tyle mały limit, by uniemożliwić walkę rabatową między sprzedawcami, którzy jednocześnie mogą walczyć o klienta innymi atutami: jakością usług, kwalifikacjami personelu, wyglądem ekspozycji itp. Drukowanie cen na okładkach ma za zadanie zablokować arbitralne zawyżanie i zaniżanie cen książek. Oczywiście istnieją - przy określonych przesłankach - możliwości obniżenia cen przez detalistów. Mogą oni obniżyć dowolnie cenę, gdy dotyczy to książki wydanej dwa lata wcześniej i która jednocześnie zalega w magazynach sprzedawcy od co najmniej 6 miesięcy. Poza tym trzeba dodać, że jeśli chodzi o wydawców, mogą oni dowolnie obniżać cenę, gdy okazuje się, że uwarunkowania rynkowe uległy zmianie lub wydawca błędnie ustalił cenę na określonym poziomie. Francuska ustawa ma swoje odpowiedniki w większości krajów Unii Europejskiej. Historycznie początek takich uregulowań miał miejsce w Niemczech około 100 lat temu, kiedy to podpisano tam pierwszą umowę branżową. Zresztą właśnie umowa branżowa obowiązywała w Niemczech jeszcze do niedawna. Obecnie umowy branżowe mają jednak znaczenie drugorzędne. Wynika to z faktu, iż Komisja Europejska sprzeciwia się takim praktykom, twierdząc, że to zaburza zdrowe mechanizmy gospodarki rynkowej. Więc lepiej uchwalić ustawę, bo organy wspólnotowe nie mogą podważać ustawodawstwa krajowego. Tak też zrobiono w Niemczech. Ustawa Langa nie była wynikiem jakiegokolwiek lobbingu politycznego. Wprowadzono ją za czasów rządu socjalistycznego, ale została uchwalona przez całe Zgromadzenie Narodowe i utrzymała się, choć zmieniały się gabinety. Zdecydowanym przeciwnikiem ustawy była sieć FNAC, która systematycznie obniżała ceny. Mówiono nawet, że ustawa Langa była wymierzona przeciwko FNAC, by zapobiec koncentracji rynku przez tego dystrybutora. Warto jednak w tym miejscu zacytować wypowiedź przedstawiciela firmy FNAC, zamieszczoną w marcu br. we francuskim piśmie branżowym. Powiedział on mianowicie, że o ile obecnie widać wyraźnie, że drobni sprzedawcy płyt zostali wyparci, o tyle sieć niezależnych punktów księgarskim ma rację bytu dzięki ustawie Langa. Przyznał, że początkowo FNAC był wrogi wobec ustawy, bo bał się wzrostu cen, ale teraz sieć ta nie ma zamiaru z ustawą wojować. Ustawa Langa ma dwa najważniejsze aspekty - po pierwsze utrzymuje zdrową konkurencję wśród wydawców, którzy mogą konkurować w zakresie cen. Po drugie sprzyja zdrowej konkurencji między księgarzami. Dzięki ustawie uniknięto efektu bomby atomowej w zakresie wojny cenowej, czyli katastrofalnych skutków tej wojny. Alternatywą była umowa branżowa, ale trzeba pamiętać, że książki sprzedawane są nie tylko w księgarniach, ale również w innych miejscach nie związanych bezpośrednio z książką, np. w sklepach ogrodniczych - książki ogrodnicze, w sklepach zoologicznych - książki o zwierzętach, w sklepach z zabawkami - książki dla dzieci. Dzięki ustawie również w przypadku sprzedaży detalicznej książek poza księgarniami należy stosować ustawę o cenach książek, a umowa branżowa ograniczałaby zakres stosowania tych regulacji tylko do członków określonej korporacji. Ustawa jest bardzo istotna dla księgarzy - pozwala im na zachowanie autonomii ekonomicznej. Nie potrzebują subwencji publicznych, więc mogą bez przeszkód spełniać misję kulturotwórczą, kłaść nacisk na promocję, wykształcenie kadry, jakość ekspozycji itp. Przewodniczący niemieckiej Partii Liberalnej powiedział niedawno, że bardzo cieszy się w ustawy dotyczącej cen książek, gdyż księgarze mają wystarczającą marżę handlową i mogą utrzymać się bez zewnętrznego wsparcia. Oczywiście rozliczne są korzyści ustawy o cenach na płaszczyźnie kulturowej, ale są też rozliczne korzyści na gruncie gospodarczym. Przede wszystkim chodzi o uniknięcie nadmiernej koncentracji, wręcz monopolizacji rynku, bo 5 firm wiodących w danym sektorze to już nie jest wolna konkurencja. Jednocześnie ustawa pozwoliła też rozwinąć się dużym podmiotom, …