Akcję powieści, która doczekała się udanej ekranizacji, zawiązuje wręczanie dowodów osobistych w szkole (w Czechosłowacji otrzymywano je po ukończeniu piętnastu lat). Inauguruje to wieloletnie zmagania bohaterów z władzą ludową: „umówiliśmy się z chłopakami, że przy wręczaniu dowodów zmiażdżymy dłoń gliniarza w morderczym uścisku”. Przejście do opozycji stanowiło również naderwanie (dzielniejsi ją wyrywali) trzynastej strony dokumentu w proteście przeciwko nadchodzącemu trzynastemu zjazdowi KPCZ.

Po skończeniu szkoły młodzież dalej walczy z reżimem: unikając, a następnie sabotując służbę wojskową. Przychodzi sierpień roku 1968. Armia Czerwona i jej sojusznicy, między innymi LWP, najeżdżają Czechosłowację. Milicja staje solidarnie z obywatelami w obliczu obcej interwencji. „To był jeden jedyny rok, kiedy się ich nie baliśmy”. Potem następuje okres bolesnych rozliczeń i upokorzeń, gdy tow. Gustaw Husak i Lubomir Strougal nakazali zmuszać zaangażowanych w Praską Wiosnę do pracy w kotłowniach, stróżówkach, fabrykach, na roli. Doświadczył tego między innymi Emil Zatopek.

W świetnie skrojonej prozie znajdziemy wszystkie ważniejsze wydarzenia z historii najnowszej naszych południowych sąsiadów. Autor z reguły okrasza je żartem. „Dowód osobisty” to wyśmienity obraz generacji, której komunistyczny system nie zdołał złamać: „Wszędzie się znajdzie jakiś biedny kapuś” konstatuje Petr Šabach, konkludując: „Może nadejść czas, gdy nikogo nie będzie interesować, co dokładnie widnieje w pańskiej teczce, ale to, że w ogóle ma pan jakąś teczkę”. Brzmi znajomo?