Ukazał się nowy – 80. numer „Wiadomości Księgarskich”. Pismo ukazuje się pod patronatem Stowarzyszenia Księgarzy Polskich.
Lata 2017-2018 obfitują w szereg rocznic i jubileuszy ważnych dla historii księgarstwa polskiego. W 2017 roku przypadały rocznice utworzenia Zakładu Narodowego im. Ossolińskich (1817), założenia pism branżowych: miesięcznika „Drukarz i księgarz” (1897) oraz kwartalnika „Księgarz” poświęconego rynkowi księgarskiemu, czytelnictwu i problemom zawodu (1957).
Natomiast w 2018 roku będziemy świętować m.in. 110. rocznicę powołania do życia Związku Księgarzy Polskich (1908, wówczas tylko w zaborze rosyjskim), 100. rocznicę utworzenia ogólnokrajowego Związku Księgarzy Polskich (w sierpniu 1918 roku, a więc jeszcze przed faktycznym odzyskaniem niepodległości), 60. rocznicę powstania Klubu Miłośników Historii Księgarstwa i wiele imprez o charakterze lokalnym. Niektórym z tych wydarzeń poświęciliśmy część materiału w bieżącym zeszycie „Wiadomości Księgarskich”.
Numer naszego pisma otwiera, obszerne kalendarium rocznicowe za lata 1908-2018 – przygotowane przez niezawodnego sekretarza redakcji Krzysztofa Kaletę. Znalazły się w nim obfite informacje, wydarzenia i komunikaty z życia b. Związku Księgarzy Polskich, a także Stowarzyszenia Księgarzy Polskich i Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek. To prawdziwa kopalnia wiadomości, które przypomną najważniejsze daty z życia naszego środowiska, mającego tak piękne i bogate tradycje zawodowe.
Krótką historię poprzednika Stowarzyszenia Księgarzy Polskich – Związku Księgarzy Polskich (ZKP), zawiązanego 110 lat temu – kreśli świetny znawca tematu Bogdan Klukowski. Poznajemy nie tylko trudne początki działalności w zaborze rosyjskim, ale też szczegóły głośnego zjazdu zjednoczeniowego w przededniu odzyskania niepodległości, a później niełatwe lata pracy środowiskowej w okresie kryzysu gospodarczego, konfliktu interesów z wydawcami i tragicznego losu księgarstwa w okresie okupacji niemieckiej, trudne lata powojenne w zniszczonej ojczyźnie, a wreszcie smutny finał zakończenia działalności ZKP w początku lat pięćdziesiątych na skutek arbitralnej decyzji administracyjnej władz komunistycznych.
Zamów numer w naszym sklepie>>> http://rynek-ksiazki.pl/sklep/wiadomosci-ksiegarskie-nr-80/
Z kolei Krzysztof Kaleta przygotował rozmowę numeru, jaką przeprowadził z legendarnym już w środowisku ludzi książki kierownikiem Klubu Księgarza w Warszawie – Janem Rodzeniem. Okazją była trzydziesta rocznica objęcia przez pana Janka tej funkcji, wymagającej niezwykłego zaangażowania i często osobistych poświęceń, a nie przynosząca żadnych profitów – prócz ogromnego autorytetu wśród literatów, wydawców, księgarzy i miłośników książki.
(na zdjęciu Krzysztof Kaleta i Jan Rodzeń, fot. ET)
Dział tyczący rynku książki zawiera tym razem kilka niezwykle ciekawych rozpraw, jakie z pewnością zainteresują naszych Czytelników. Pierwsza z nich, pióra Ewy Tenderendy-Ożóg, jest poświęcona Ogólnopolskiej Bazie Księgarń, której realizacja już w ubiegłym roku przyniosła znakomity efekt w postaci zautomatyzowanej, ogólnodostępnej i bezpłatnej informacji o 1725 księgarniach w różnych miejscowościach naszego kraju. Ponieważ, jak wiadomo, sieć dystrybucji detalicznej jest niezwykle mobilna, baza OBK podlega nieustannej fluktuacji i wymaga intensywnej uwagi, celem zapewnienia użytkownikom rynku księgarskiego rzetelnej i wiarygodnej informacji o zaistniałych zmianach.
Pani Ewa pokusiła się też o opracowanie i przybliżenie naszym Czytelnikom niezwykle potrzebnego resortowego programu, zatytułowanego „Partnerstwo dla książki”. Program ten tyczy zarówno bibliotekarstwa, jak i księgarstwa i umożliwia m.in. finansowanie prowadzonych szkoleń tyczących podniesienia kwalifikacji księgarzy, a także promocji księgarń stacjonarnych i prowadzenia przez nie działań animujących czytelnictwo. Ubiegłoroczna edycja miała charakter pilotażowy, a kontynuację programu uzależniono od jej wyników. Dziś już wiemy, że spełniła oczekiwania resortu kultury, bowiem na początku 2018 roku ogłoszono nowy nabór. W ubiegłym roku w pierwszym naborze pozytywnie rozpatrzono 221 wniosków nadesłanych przez księgarzy. W drugim naborze pozytywną opinię otrzymało 156 wniosków. Do tegorocznej edycji nadesłano aż 382 wnioski.
W tym samym dziale zamieszczamy dwa artykuły Jerzego Leszka Okuniewskiego. Dotyczą one problematyki ciągle nurtującej zarówno szerokie grono ludzi kultury, środowisko wydawców i księgarzy, jak i poszczególnych użytkowników wszelkiej postaci książki, w błyskawicznie zmieniającym się technologicznie świecie. Pierwszy z tych artykułów pt. „Książki cyfrowe i audiobooki vs. książki tradycyjne” to niezwykle interesujące studium porównawcze współistnienia na rynku książki kilku form przekazu wiedzy i literatury, utrwalonej na różnych nośnikach. Autor dowodzi, że „nasze mózgi wolą papier” i książka tradycyjna dostarcza więcej pozytywnych emocji i jest bardziej efektywna w przyswajaniu treści i informacji.
Drugi z artykułów Jerzego L. Okuniewskiego pt. „Przywrócić godność książce, czyli o stałej cenie książki” tyczy problematyki od lat nurtującej zarówno środowisko wydawców, jak i księgarzy. W swych rozważaniach Okuniewski wylicza szereg ujemnych zjawisk, jakie wpływają obecnie na dekompozycję rynku książki w Polsce i podaje jednocześnie sposoby sanacji, których ważnym elementem byłaby projektowana ustawa o cenie książki.
W kolejnej rubryce tyczącej księgarstwa na świecie publikujemy jeszcze jedną rozprawę niestrudzonego w penetracji światowej problematyki księgarsko-wydawniczej Jerzego Leszka Okuniewskiego – „Globalny i europejski rynek książki”. To wysoce erudycyjne spojrzenie na produkcję i wartość sprzedaży książki w „złotej” dwudziestce państw świata, generującej 85 proc. rynku książki (wśród których znajduje się też Polska). Okuniewski kreśli nie tylko obraz branży wydawniczej i procesy kształtujące jej aktywność, ale dociekliwie bada też warunki, jakie wpływają na kondycję światowego rynku książki (w tym procesy globalizacji i wpływ wielkich korporacji).
W naszym stałym dziale antykwarycznym znajdziemy dogłębny i dociekliwy przegląd wtórnego rynku książki, pióra najlepszego w kraju znawcy problematyki antykwarskiej Pawła Podniesińskiego. W swym omówieniu, wspartym licznymi danymi statystycznymi, znany w branży ekspert i rzeczoznawca SKP daje wnikliwy obraz stanu największych antykwariatów aukcyjnych i zmian, jakie w 2017 roku zaszły w naszym kraju. Sygnalizuje też wprowadzanie nowych przepisów prawnych w zakresie usług antykwarskich.
Dział tyczący życia Stowarzyszenia Księgarzy Polskich i jego poszczególnych agend, poświęcony jest w bieżącym numerze dorocznemu sprawozdaniu Klubu Miłośników Historii Księgarstwa opracowanemu, jak zwykle, wspólnie przez Krystynę Dołoszyńską i Kazimierza Mrowczyka. W sprawozdaniu omówiono ogólnie kwestie organizacyjne (w tym udział członków KMHK w pracach warszawskiego okręgu SKP) oraz działalności statutowej (prelekcje, odczyty, gawędy na tematy historyczne i bieżące), stosowne obchody rocznic i jubileuszy etc. Klub Miłośników Historii Księgarstwa afiliowany przy OW SKP liczy obecnie 81 członków i gromadzi co miesiąc liczne grono zainteresowanych w warszawskim Klubie Księgarza. Omawiany dział uzupełnia nader ciekawa relacja z tradycyjnych obchodów grudniowego święta księgarskiego „12/13”, pióra Katarzyny Balickiej-Więckowskiej.
W bieżącym numerze „Wiadomości Księgarskich” nie zapomnieliśmy także o procesach tyczących kształcenia księgarzy. Dalsze losy Polskiej Akademii Księgarstwa kreśli Piotr Dobrołęcki w artykule podsumowującym drugą edycję tego uniwersyteckiego studium księgarskiego. Polska Akademia Księgarstwa jest inicjatywą zmierzającą do podniesienia poziomu i prestiżu głównie księgarni z małych i średniej wielkości ośrodków, a także niedużych firm wielkomiejskich. Słuchaczami PAK są księgarze zakwalifikowani przez Polską Izbę Książki. Nauka w PAK trwa dwa semestry, zajęcia odbywają się w czasie dziesięciu zjazdów, które przypadają w wyznaczone weekendy. Polska Akademia Księgarstwa stanowi niezwykle ważny krok w dziejach szkolnictwa zawodowego księgarzy, a nawet całego polskiego księgarstwa i zarówno kadra kierownicza, wykładowcy, organizatorzy jak i pierwsi absolwenci mają świadomość, że uczestniczą w wydarzeniach historycznych. Niewątpliwą koniecznością jest zatem rychłe uruchomienie trzeciej edycji PAK.
Kazimierz Rzewuski przybliża z kolei mało znany epizod z dziejów szkolenia zawodowego księgarzy, jaki w swoim czasie organizował Zarząd Główny Stowarzyszenia Księgarzy Polskich, podejmując się podniesienia kwalifikacji fachowych pracowników antykwariatów i księgarń muzycznych.
O początkach i pierwszym dwudziestoleciu (1917-1939) działalności Związku Bibliotekarzy Polskich (ZBP) pisze w erudycyjnym szkicu historycznym Hanna Łaskarzewska. Autorka jest świetną znawczynią tematu i daje wnikliwy obraz rozwoju ZBP i wielkich wyzwań stojących przed tą instytucją, w zakresie zaspokojenia potrzeb kulturalnych ówczesnego społeczeństwa, w trudnym okresie początków odzyskanej niepodległości.
Numer naszego pisma zamykają miscellanea księgarskie, na które składają się: recenzja nowej „Encyklopedii Książki” przygotowana przez Andrzeja Tomaszewskiego oraz piękny wiersz Haliny Auderskiej poświęcony firmie księgarsko-wydawniczej Trzaski, Everta i Michalskiego.
Andrzej Skrzypczak, redaktor naczelny
(Na okładce strona tytułowa pierwszego polskiego podręcznika księgarskiego Teodora Paprockiego, 1896 r.), fot. księgarni Marytka Czarnocka
