środa, 16 sierpnia 2023

„Ostatni Białystoker” – premiera i spotkania wokół książki

16 sierpnia, w 80. rocznicę wybuchu powstania w getcie białostockim, premierę ma książka Marty Sawickiej-Danielak „Ostatni Białystoker” wydana nakładem wydawnictwa Wielka Litera. Najbliższe dwa spotkania z autorką i Benem Midlerem – bohaterem książki zaplanowane są w Białymstoku i Warszawie.

Ben Midler, ostatni znany żyjący ocalały z białostockiego getta, i pisarka Marta Sawicka-Danielak odnaleźli się dzięki Yad Vashem w Izraelu. Przez dwa lata mogli rozmawiać tylko za pośrednictwem internetu, aż wreszcie spotkali się w Stanach, a później w Polsce.

Mimo że dzieli ich pół wieku, są ziomkami – ich rodziny żyły obok siebie, a oni sami, choć w różnych epokach, mieszkali na tej samej ulicy. Z ich rozmów powstała książka, która budzi do życia przedwojenny Białystok – najbardziej żydowskie miasto, jak mówi Ben. Ten niezwykły tygiel kulturowy był zamieszkały przez Żydów, katolickich Polaków, prawosławnych Rosjan, Białorusinów i Ukraińców, ewangelickich Niemców, muzułmańskich Tatarów, a nawet Macedończyków i Turków. To z Białegostoku pochodziło wiele znamienitych postaci i ich przodków, jak choćby Samuel Pisar, doradca amerykańskich prezydentów i przyjaciel Johna F. Kennedy’ego czy babcie wybitnych intelektualistek Rebeki Solnit i Susan Sontag.

Ale Ben pamięta przede wszystkim codzienność – przechadzki po ruchliwej Lipowej, drożdżowe bułki i tłuste śledzie w beczkach pod Ratuszem, obrotowe drzwi hotelu Ritz, które były najlepszą zabawą dzieci ganianych przez portiera, furmanki na Siennym Rynku i plażowanie na Dojlidach i Jurowcach. Te wspomnienia pozwoliły mu przetrwać sześć obozów koncentracyjnych, a jego dalsze losy dają nadzieję i siłę, że nawet po Zagładzie życie może trwać dalej – w pełni i w zachwycie. Ben nie ma w sobie nic z męczennika i jest wspaniałym przykładem współczesnego bohatera – nie z brązu, ale heroicznego w codzienności.

Spotkanie dwóch światów – tego, który nie może pamiętać, i tego, który nie chce rozpamiętywać. Pokazane z wrażliwością, empatią i świadomością, że życie bywa bardzo bliskie śmierci i że trzeba się spotykać, póki jeszcze są ci, którzy ocaleli.

BERNADETTA DARSKA

Życie w cieniu Zagłady świeci tutaj mocno i jasno.

PAULINA MAŁOCHLEB

Marta Sawicka-Danielak – Dziennikarka prasowa i telewizyjna, krytyczka literacka, pisarka. Autorka m.in. powieści Święto Trąbek i przewodnika kulinarnego Ambasada śledzia (wraz z mężem, z którym prowadzi restauracje). Specjalizuje się w tematyce żydowskiej i izraelskiej, a także indyjskiej. Nauczycielka Sri Sri Jogi, technik oddechowych i medytacji. Miłośniczka przyrody i Podlasia. Wraz z psami i kotem mieszka z rodziną pod Kampinosem.

Zapraszamy na dwa najbliższe spotkania wokół premiery książki, na których obecny będzie Ben Midler oraz autorka książki Marta Sawicka-Danielak.