Kazimierz Braun, dramaturg, reżyser i pisarz, oraz Richard John Butterwick-Pawlikowski, historyk brytyjski, zostali uhonorowani londyńskimi Nagrodami Literackimi przyznanymi po raz 72 . przez Związek Pisarzy Polskich na Obczyźnie.
„Kazimierz Braun otrzymuje londyńską Nagrodę Literacką za całokształt twórczości, ze szczególnym uwzględnieniem działalności pisarskiej, teatralnej i naukowej po osiedleniu się w Stanach Zjednoczonych w roku 1985. Richard John Butterwick-Pawlikowski, historyk brytyjski został nagrodzony za popularyzowanie kultury i historii polskiej w anglojęzycznym świecie” – poinformowała w poniedziałek PAP pisarka dr Aleksandra Ziółkowska Boehm, członkini jury.
Kazimierz Braun urodzony 29 czerwca 1936 r. w Mokrsku Dolnym na Kielecczyźnie jest absolwentem filologii polskiej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz reżyserii dramatu w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie. Doktorat uzyskał na UAM w Poznaniu w roku 1971, a stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych ze specjalnością teatrologia przyznano mu na 1975 na Uniwersytecie Wrocławskim.
„Ambitny i konsekwentnie egzekwowany plan kariery naukowej i artystycznej przerwała utrata pracy i stanowiska dyrektora we Wrocławskim Teatrze Współczesnym. Władze polityczne odsunęły Brauna za działalność opozycyjną. Prowadzony przez niego w latach 80. XX wieku cykl wykładów na kilku uczelniach w USA pozwolił mu na wyjazd do Ameryki. Od roku 1989 aż do profesorskiej emerytury pracował na Uniwersytecie w Buffalo w stanie Nowy Jork” – przedstawiono tło osiedlenia się Kazimierza Brauna w USA w komunikacie jury.
Kazimierz Braun jest autorem 77 książek, w tym m.in.: „A History of Polish Theater, 1939-1989”; Greenwood Press, Westport 1996; „Druga Reforma Teatru. Ludzie – Idee – Zdarzenia”, wyd. Volumen, Warszawa 2022; „Mój Ojciec”, wyd. A. Marszałek, Toruń 2023. Opublikował kilkaset szkiców z dziedziny historii i zagadnień warsztatowych teatru w języku polskim i angielskim.
Wydaje tomiki poezji, prozy, zbiory dramatów i scenariuszy teatralnych, słuchowisk radiowych, pisze również powieści.
Od czasu debiutu reżyserskiego w 1961 wyreżyserował ponad 150 przedstawień teatralnych i telewizyjnych w Polsce, USA, Kanadzie, Irlandii, Niemczech. W życiorysie twórczym Brauna dominuje Norwid. Zadanie, które wyznaczył sobie na progu kariery artystycznej: pokazania w teatrze i w telewizji wszystkich pełnospektaklowych sztuk tego pisarza – udało mu się spełnić. Zamknął je imponującą liczbą czternastu wybitnych realizacji dramaturgicznych Norwida. Ale inscenizował również dramaty Różewicza, Wyspiańskiego, Brechta, Szekspira.
Osobnym działem twórczości Kazimierza Brauna – jak zaznaczono w komunikacie jury – jest „budowanie gmachu pamięci Polek emigrantek”. W ciągu 20 z górą lat powstał cykl spektakli: scenariusz „American Dreams” opowiada o losach dwóch współczesnych polskich aktorek na obczyźnie; sztuka „Tamara L.” – o malarce Tamarze Łempickiej, „Promieniowanie” – o uczonej Marii Skłodowskiej-Curie, natomiast o niezłomnej patriotce, więźniarce niemieckich obozów i również uczonej mówi dramat „Karolina Lanckorońska”.
Były także przedstawienia o hollywoodzkiej gwieździe filmu niemego, Poli Negri, o aktorce i pieśniarce Hance Ordonównie, dużym zainteresowaniem cieszył się monodram „Królowa Emigrantka. Rzecz o Helenie Modrzejewskiej”.
Stworzył też dwie sztuki o Ignacym Paderewskim: „Dzieci Paderewskiego” i „Paderewski wraca”. Większość tych spektakli pisana była dla dwóch aktorek, Marii Nowotarskiej i Agaty Pilitowskiej z Salonu Poezji, Muzyki i Teatru w Toronto.
„Nagroda dla prof. Kazimierza Brauna przypadająca na okres powszechnego kryzysu wartości w naszym życiu jest tym bardziej znacząca, że twórczość laureata przywołuje norwidowskie cnoty piękna, dobra i prawdy” – podkreślono w komunikacie jury.
Richard John Butterwick-Pawlikowski, to urodzony 13 marca 1968 r. w Wielkiej Brytanii brytyjski historyk, badacz dziejów Polski i Litwy w XVIII wieku.
Obecnie jest pracownikiem University College w Londynie. Studiował historię w Cambridge, doktorat uzyskał w Oxfordzie. Jego zainteresowania badawcze obejmują historię polityki, religii, kultury i idei w XVIII wieku.
Jest autorem m.in. monografii „Poland’s Last King and English Culture. Stanisław August Poniatowski 1732-1798”, opublikowanej w Oxfordzie w roku 1998, polskie wydanie – w 2000, a także rozpraw o Oświeceniu i Antyoświeceniu, Kościele katolickim, parlamentaryzmie, i monarchii w Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Richard John Butterwick-Pawlikowski pod wpływem ruchu Solidarności zainteresował się Polską, z której pochodzą jego przodkowie.
„Intensywna nauka języka polskiego, studia i badania w archiwach i bibliotekach europejskich sprawiły, że stał się wybitnym znawcą historii Polski okresu Oświecenia” – zaznaczono w komunikacie jury.
Jury zwróciło także uwagę na książkę „Światło i płomień. Odrodzenie i zniszczenie Rzeczypospolitej (1733-1795)”, którą John Butterwick napisał o tym, „jak w XVIII wieku zniknęło z mapy państwo, które nie było +jakimś pomniejszym księstwem czy miastem-republiką, tylko jednym z największych państw Europy+”. Książkę przełożył na język polski Michał Ronikier; opublikowana została przez Wydawnictwo Literackie w 2022 r.
„Zajmująca i odkrywcza rozprawa angielskiego profesora poświęcona osiemnastowiecznej Polsce ściślej: ‘państwom Rzeczypospolitej’ nawiązuje do najlepszych tradycji europejskiego dziejopisarstwa, do czasów, kiedy pisarze historyczni umieli połączyć wiedzę z intuicją badawczą i artyzmem, kiedy nauka była bliska literaturze” – podkreślili członkowie jury w swoim komunikacie.
W gronie jury Nagrody Literackiej ZPPnO są: przewodnicząca Regina Wasiak-Taylor, prezes ZPPnO; ks. prof. Janusz Ihnatowicz, Houston, USA; dr Aleksandra Ziółkowska-Boehm, Wilmington, USA i dr Adam Wierciński, Uniwersytet Opolski. Uroczystość wręczenia nagród odbędzie się w Londynie, w lutym 2024.
