W latach dwudziestych ubiegłego wieku Ernesto
Corvaja, sycylijczyk o hiszpańskich korzeniach
i wyobraźni pobudzonej przez rodzinne historie
zaproponował zasponsorowanie synowi i zięciowi
podróży do Hiszpanii, jeśli ci dotrą do znajdującego
się w Sewilli grobowca jego przodków.
Dwaj młodzi mężczyźni wyruszają w fascynującą
podróż w początkach hiszpańskiej wojny domowej,
która zmusza ich do krążenia po niemal całej
północnej części kraju, a nawet po Portugalii, aby dotrzeć do celu. Tułaczka okazuje się niełatwa, a dwaj mężczyźni
nierzadko muszą przemierzać długie kilometry na piechotę (z rękami
podniesionymi do góry na wypadek napotkania wojsk), spać w jaskiniach
i niedojadać. W trakcie wyprawy autor, Norman Lewis, dowiaduje
się, że syn Ernesta, za którego jest odpowiedzialny, wyruszył do
Hiszpanii w innym celu niż odnalezienie grobowca przodków, a jako lewicowy
idealista pragnie dołączyć do walk przeciwko faszystom. Mężczyźni
spotkają między innymi kobiety, które piją ciepłą krew zwierząt
i murarza z Pampeluny dorabiającego wyrabianiem gipsowych popiersi
Lenina. Poznają historię czarownicy, która w depresji poprosiła bogobojnych
mieszkańców portugalskiego miasteczka o spalenie jej na
stosie. A dzięki miejscowym przewodnikom, w tym pięknej Dorotei,
docierają do pełnych uroku miejsc niedostępnych dla turystów.
Pomimo tragicznego tła historycznego opowieść Lewisa to wciągający
zapis zauroczenia piękną, starą Hiszpanią, którą autor wolał w jej mauretańskiej,
przedindustrialnej i w swej istocie antyeuropejskiej wersji.
Wraz z jej nieskażonymi jeszcze w pełni cywilizacją małymi miasteczkami,
przede wszystkim przepiękną Salamanką. To opis świata, który
bezpowrotnie odszedł. To literatura czuła na świat, pełna obserwacji
przyrodniczych i opisów interesujących typów ludzkich. Norman Lewis,
jeden z najlepszych brytyjskich reporterów XX wieku, w swoim pisarstwie
łączy dystans, ironię, wrażenie nierzeczywistości opisywanych sytuacji
i krajobrazów z prawdziwym wysiłkiem poznawania świata.