Iryna Dmytryszyn, autorka przekładu na francuski „Internatu” Serhija Żadana (wydawnictwo Czarne), została laureatką Nagrody Drahomána 2022, która od 2020 roku przyznawana jest tłumaczom z języka ukraińskiego na języki świata.

Nazwisko laureatki nagrody, której fundatorami są Ukraiński Instytut, Ukraiński PEN i Ukraiński Instytut Książki, zostało ogłoszone 26 września podczas uroczystej ceremonii, która została zorganizowana w Gdańsku we współpracy z projektem Wolne Słowo Gdańsk Miasto Literatury, Kolegium Europy Wschodniej, Stowarzyszeniem Autorów ZAiKS, Polsko-Amerykańską Fundacją Wolności, Fundacją Liderzy Przemian i program Study Tours to Poland.

Iryna Dmytryszyn jest tłumaczką z języka ukraińskiego na język francuski, autorką licznych publikacji z zakresu literatury i historii Ukrainy. Odpowiada za ukrainistykę w Narodowym Instytucie Języków i Cywilizacji Orientalnych (INALCO) w Paryżu, zarządza projektami mającymi na celu promocję Ukrainy, jej kultury i historii w Europie Zachodniej. Nominację do nagrody otrzymała za francuski przekład powieści Serhija Żadana „Internat” (Meridian Czernowitz, 2017).

– Kocham, szanuję i podziwiam wszystkich autorów, których tłumaczyłam, ale jestem niezwykle szczęśliwa, że otrzymałam nagrodę za „Internat” Serhija Żadana. To jedno z tych kultowych dzieł, które pokazuje Ukrainę i pozwala obcokrajowcom zrozumieć, co dzieje się w naszym kraju, dlaczego i jak powinniśmy się z tego wydostać. I wydostaniemy się, bo jak powtarza właśnie Żadan, jutro obudzimy się o jeden dzień bliżej do zwycięstwa – powiedziała Iryna Dmytryszyn.

Nagrodę laureatce wręczył Konsul Ukrainy w Gdańsku Oleksandr Plodystyi.

– Zawód tłumacza jest moim zdaniem bardzo trudny, ponieważ tłumacze są ambasadorami Ukrainy, dzięki nim literatura ukraińska płynie w świat. To dzięki nim świat poznaje naszych klasyków z przeszłości i współczesności. Dziękujemy laureatom i wszystkim, którzy wspierają ich w pracy – powiedział.

– To jest praca zespołowa – promocja ukrainistyki we Francji, w kraju, którego środowisko akademickie przyzwyczajone jest do patrzenia na region Europy Środkowo-Wschodniej przez pryzmat rosyjski. W rzeczywistości praca Iryny jest absolutnie bezcenna dla państwa ukraińskiego i zapewnienia podmiotowości ukraińskiego głosu w świecie – powiedział Wołodymyr Szejko, dyrektor generalny Instytutu Ukraińskiego.

Uroczystą ceremonię w Gdańsku prowadziła Maria Górska, a oprawę muzyczną uroczystości zapewnił ukraiński muzyk i kompozytor Gordij Staruch.

– Gdańsk to miasto, które od dawna jest sojusznikiem wolnej Ukrainy. Od początku wojny na pełną skalę Gdańsk przyjął 100 000 Ukraińców. Mamy świadomość, że wojna trwa i aż do jej zakończenia będziemy okazywać solidarność, braterstwo i siostrzeństwo z Ukrainą – powiedział Andrzej Stelmasiewicz, przewodniczący Komisji Kultury i Promocji Rady Miasta Gdańska, kiedy witał gości.

Laureatka Nagrody Drahomána Iryna Dmytryszyn otrzymała statuetkę wykonaną przez ukraińską rzeźbiarkę Annę Zwiagincewą oraz nagrodę pieniężną w wysokości 3000 euro.

Podczas uroczystości uhonorowano także Giovannę Brogi – tłumaczkę z języka ukraińskiego na język włoski, badaczkę literatury Europy Środkowo-Wschodniej. Brogi otrzymała Nagrodę Specjalną Kapituły za szczególny wkład w przekład i promocję literatury ukraińskiej oraz rozwój ukrainistyki we Włoszech.

– Chciałabym wyrazić głęboką wdzięczność jury za wyróżnienie mojej działalności ukrainoznawczej. Ukraina ma bardzo złożoną historię i kulturę, dlatego zdecydowałam się poświęcić jej większość swojego czasu w ciągu ostatnich 30 lat. Cieszę się, że moje artykuły i książki w niewielkim stopniu przyczyniły się do zwiększenia świadomości świata na temat przeszłości i teraźniejszości Ukrainy – powiedziała Brogi w przemówieniu, które prowadząca odczytała ze sceny.

Przypomnijmy, że na krótkiej liście Nagrody Drahomána za rok 2022 znalazł się także tłumacz z języka ukraińskiego na angielski Mark Andryczyk (nominowany za tłumaczenie powieści Wołodymyra Rafiejenki „Mondegreen. Pieśni o śmierci i miłości”) oraz tłumaczka z języka ukraińskiego na bułgarski Raina Hristova Kamberova (nominowana za tłumaczenie powieści „Kult” Lubka Deresza).

Do Nagrody Drahomána za rok 2022 nominowano 15 tłumaczy z 14 krajów (Bułgaria, Brazylia, Wielka Brytania, Armenia, Gruzja, Włochy, Kanada, Litwa, Macedonia Północna, Polska, Rumunia, USA, Finlandia i Francja). Najwięcej wniosków nadesłały placówki dyplomatyczne Ukrainy w różnych krajach świata oraz wydawnictwa zagraniczne.

Nagroda Drahomána została ufundowana w 2020 roku przez Ukraiński Instytut, Ukraiński PEN i Ukraiński Instytut Książki. Nagroda ma na celu wsparcie i docenienie wspólnej pracy tłumaczy z języka ukraińskiego na języki świata. Nagroda Drahomána przyznawana jest za wybitne umiejętności translatorskie i wkład w promocję literatury ukraińskiej za granicą.

W ubiegłych latach laureatami zostali pisarz, krytyk literacki i tłumacz z języka ukraińskiego na polski Bohdan Zadura (2021) oraz tłumaczka z ukraińskiego na niemiecki Klaudia Date (2020).

W Kapitule Nagrody 2022 znaleźli się: Wołodymyr Szejko, dyrektor generalny Instytutu Ukraińskiego; Wołodymyr Jermołenko, pisarz, dziennikarz, filozof, prezes Ukraińskiego PEN; Ołeksandra Kowal, dyrektorka Ukraińskiego Instytutu Książki; Olya Hnatiuk, badaczka, profesorka Narodowego Uniwersytetu Akademia Kijowsko-Mohylańska i Uniwersytetu Warszawskiego; Ostap Sływyński, poeta, tłumacz, wiceprezes Ukraińskiego PEN; Wałentyna Stukałowa, kierowniczka projektów książkowych i intelektualnych Instytutu Francuskiego; Jurij Prochaśko, tłumacz; Marko-Robert Stech, ukraiński i kanadyjski krytyk literacki i pisarz, oraz Iryna Starowojt, krytyczka literacka, poetka, tłumaczka.

W ramach Nagrody Drahomána 2022, 28 września o godz. 17.00 online będzie opublikowana dyskusja poświęcona specyfice pracy i środowiska tłumaczy, którą można obejrzeć pod linkiem, a 29 września o godzinie 17.00 spotkanie online z finalistami nagrody zatytułowane „Dekolonizacja kontra globalizacja”, do którego można dołączyć korzystając z linku.

Partner informacyjny — Suspilne.

Instytut Ukraiński jest instytucją państwową podlegającą Ministerstwu Spraw Zagranicznych Ukrainy. Misją Instytutu Ukraińskiego jest wzmacnianie międzynarodowej i wewnętrznej podmiotowości Ukrainy poprzez dyplomację kulturalną. Tworzymy międzynarodowe więzi kulturalne pomiędzy ludźmi i instytucjami oraz stwarzamy Ukraińcom możliwości interakcji ze światem.

Ukraiński PEN  to publiczna organizacja zajmująca się kulturą i prawami człowieka, zrzeszająca ukraińskich intelektualistów – pisarzy, dziennikarzy, naukowców, wydawców, tłumaczy, obrońców praw człowieka, menadżerów kultury. Liczy 154 członków i jest jednym ze 146 krajowych ośrodków Międzynarodowego PEN. Jest współtwórcą nagród Wasyla Stusa, Jurija Szeweliowa i Heorhija Gongadze.

Ukraiński Instytut Książki jest instytucją państwową podlegającą Ministerstwu Kultury i Polityki Informacyjnej Ukrainy, której zadaniem jest kształtowanie polityki państwa w branży wydawniczej, promowanie czytelnictwa książek w Ukrainie, wspieranie wydawania książek, stymulowanie działalności tłumaczeniowej oraz popularyzacja literatury ukraińskiej za granicą.

Gdańsk Miasto Literatury to program, który ma na celu wspieranie, rozwijanie, badanie, dokumentowanie i komentowanie gdańskiej twórczości literackiej, zarówno w perspektywie historycznej, jak i współczesnej. Ważnym elementem programu jest cykl Wolne Słowo poświęcony międzynarodowej współpracy w dziedzinie kultury współczesnej ze szczególnym gdańskim sygnałem solidarnościowym wobec twórców i twórczyń z Ukrainy dotkniętej rozpętaną przez Rosję wojną.

Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu (KEW) powstało w 2001 roku jako niezależna fundacja, która promuje wiedzę na temat spraw międzynarodowych. Działalność KEW to wydawanie czasopism New Eastern Europe i Nowa Europa Wschodnia oraz kilkunastu książek literackich i naukowych rocznie. Jedno z najważniejszych wydarzeń to doroczna konferencja Polska Polityka Wschodnia.

[Na zdjęciu zdobywczyni Nagrody Drahomana za 2022 rok Iryna Dmytryszyn z konsulem Ukrainy w Polsce Oleksandrem Plodystyi]