„Zapiski z Hiroszimy” to reportaż z punktu widzenia „ludzi hiroszimskich”, ofiar i lekarzy. Kenzaburo Ōe, przyszły laureat Literackiej Nagrody Nobla, wówczas niespełna 30-letni aktywista ruchu antynuklearnego, swoją książką przełamał tabu dotyczące hibakusha – zepchniętych na peryferie społeczeństwa i polityki ofiar bomby. Autor zaczął zbierać materiały do „Zapisków” po prawie dwudziestu lat od „Błysku” i ponad dekadzie od zakończenia okupacji Japonii przez siły alianckie. Mimo, że nie obowiązywała już więc formalna cenzura na pisanie czy mówienie o zrzuceniu bomb na Hiroszimę i Nagasaki, to pod rządami polityków, którzy związali Japonię militarnym sojuszem z USA, hibakusha wciąż pozostawali niewidzialni i zostawieni samym sobie. W dodatku w japońskim obozie lewicowym podczas Światowej Konferencji przeciwko Bombom Atomowym i Wodorowym w 1963 roku doszło do rozłamu, który doprowadził do rozpadu ruchu antynuklearnego, co było kolejnym ciosem dla „ludzi hiroszimskich”.

„Zapiski” oddające głos pacjentom i lekarzom, walczącym nie tylko z chorobą, ale i o swoją godność, przełamały zmowę milczenia wobec tragedii. Reportaż okazał się jednym z decydujących kroków ku przywracaniu pamięci o zarówno o tych, którzy zginęli podczas Błysku lub zmarli na chorobę promienną, tych którzy przeżyli atak nuklearny, jak wreszcie o niewątpliwych bohaterach tamtych czasów – lekarzach.

 Przekład: Dariusz Latoś

Było jak w piekle, jak na procesji upiorów w morzu ognia. Ale demonów nigdzie nie było, dlatego pomyślałam, że to jeszcze ten świat, nie tamten[i].

***

KENZABURŌ ŌE (jap. , ur. w 1935 r. w Ōse na wyspie Sikoku, zm. w 2023 r.) – japoński prozaik i eseista, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1994, aktywista ruchu antynuklearnego. Ukończył studia romanistyczne (1954–1959) na Uniwersytecie Tokijskim rozprawą o Drogach wolności Sartre’a, w tym samym czasie debiutował jako prozaik. W 1958 roku otrzymał prestiżową Nagrodę Akutagawy, wyróżniony również m.in. Legią Honorową (2002). Uznawany jest za wybitnego wyraziciela postaw pokolenia dojrzewającego podczas wojny w Korei (1950–1953). W twórczości porusza podstawowe problemy współczesności, szczególnie wiele miejsca poświęca konfliktom w środowisku młodzieży, a bohaterów przedstawia w sytuacjach ostatecznych – konfrontacjiz chorobą, poniżeniem, wojną i śmiercią.

Opublikował wiele opowiadań, powieści i książek eseistycznych. W Polsce ukazały się m.in. powieści: „Osobiste doświadczenie” (PIW 2022, wcześniej jako „Sprawa osobista” w tłumaczeniu z języka angielskiego: PIW 1974, 2005); „Futbol ery Man’en” (PIW 1979, 1995, PIW 2022) i „Zerwać pąki, zabić dzieci” (2004).

„Zapiski z Hiroszimy” to pierwsze tłumaczenie tej książki na język polski z języka japońskiego.

[i] Kenzaburo Ōe, „Zapiski z Hiroszimy”, str. 188. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2024