Pierwszy raz przetłumaczona w całości na język
polski „Areopagitica” uważana jest za jeden z najważniejszych
utworów pisanych prozą (w formie
przemowy) autora „Raju utraconego”. Należy
do najważniejszych tekstów pisanych przeciwko
cenzurze, w obronie wolności wypowiedzi, czy
szerzej – w obronie prawdy i swobodnej wymiany
myśli. Jej autor, John Milton, wielki XVIIwieczny
angielski humanista, sam był w pewnym
sensie buntownikiem, sprzeciwiał się ograniczaniu
swobód nie tylko pisarstwem, ale także czynem, nie bojąc się
zarówno ostro krytykować kościół, jak i władz świeckich. Nazywany
był „pierwszym piórem rewolucji” jako bliski współpracownik
Olivera Cromwella. „Areopagitica” powstała w formie mowy – jak
głosi tytuł: „w obronie wolności druku do Parlamentu Anglii”. John
Milton zaczął nad nią pracować po wydaniu 14 marca 1643 przez
angielski Parlament dekretu wprowadzającego instytucję cenzorską,
obligującego wydawców do uzyskania zezwolenia na wydanie każdej
nowej pozycji.

Są w „Areopagitica” fragmenty, które brzmią niemalże jak anarchistyczne
przesłanie (czyż Milton sam nie był anarchistą?) i wyprzedzają
myśl XIX-wieczną na temat roli państwa. „Państwo sprawuje nade mną
rządy, lecz nie będzie za mnie myśleć” – pisał i słowa te mogą stanowić
niejako motto dla całego dzieła. Myślenie jest bowiem rzeczą prywatną,
podobnie jak książki, które mamy zamiar ustawić na swoich regałach,
z którymi mamy przyjemność obcować. Zaskakujące, że dziś, w XXI
wieku, wciąż nie brakuje osób, które zdają się myśleć inaczej, próbując
cenzurować, nadzorować i ograniczać. (