Niewiele miast w historii przeżyło tak tragiczną katastrofę jak Warszawa.
Po licznych zniszczeniach i pożarach w trakcie jej oblężenia we wrześniu
1939 roku, a potem po 63 dniach walk w trakcie Powstania Warszawskiego,
jej dzielnice centralne były jeszcze systematycznie i planowo
burzone i podpalane przez specjalne oddziały niemieckie. Ludność
przymusowo wysiedlono i miasto całkowicie opustoszało. Dopiero po zajęciu Warszawy przez Armię Czerwoną w styczniu 1945 roku życie
miasta zaczęło gwałtownie się odradzać i dzisiaj po niemal siedemdziesięciu
latach mamy stolicę, jaką mamy – z nieszczęsnym Pałacem Kultury
i Nauki i lasem wieżowców w środku miasta, ale też z wieloma
pozytywnymi zmianami.

Dlatego niezwykle trudno wyobrazić sobie, jakim miastem była
Warszawa międzywojenna – z jednej strony wspaniały „Paryż Północy”,
a z drugiej niemałe obszary biedy, z najgęściej zamieszkałą dzielnicą
północną, którą uznawano za światową stolicę języka jidisz, jakim
powszechnie posługiwała się liczna zbiorowość żydowska. I dlatego
niezwykle pomocna i cenna jest publikacja ukazująca urodę Warszawy,
a przy tym nie ukrywająca brzydoty jej fragmentów i narastających
konfliktów społecznych. Autorka opisuje miasto, jakiego już nie
ma, ale jakie pokochała, co wyraźnie wyłania się z jej tekstu, wzbogaconego
niezwykle interesująco wybranym zestawem fotografii z tamtej
epoki, na których z radością odkrywamy wiele jeszcze zachowanych
gmachów. Były to często wybitne rozwiązania architektoniczne,
jak niegdyś najwyższy w Warszawie budynek towarzystwa Prudential,
po wojnie zamieniony na hotel Warszawa, a teraz opustoszały
i czekający cierpliwie na nowe przeznaczenie i straszący swym zaniedbaniem.
Przetrwał też gmach Sejmu z charakterystyczną rotundą
sali posiedzeń, jak i kilka innych mniej eksponowanych obiektów,
jak kompleks ministerstwa komunikacji przy ul. Chałubińskiego czy
gmach Szkoły Głównej Handlowej przy ul. Rakowieckiej albo ukryta
na warszawskiej skarpie willa słynnego architekta Bohdana Pniewskiego,
w której mieści się obecnie część zbiorów Muzeum Ziemi. Aby
przypomnieć sobie więcej podobnych miejsc i sprawdzić, jak wyglądały
przed kilkudziesięciu laty, warto sięgnąć po tę cenną i pełną uroku
pracę.