Marianna Kijanowska i Luljeta Lleshanaku zostały Europejskimi Poetkami Wolności 2022. Po raz pierwszy w historii Nagrody Literackiej Miasta Gdańska „Europejski Poeta Wolności” jury zdecydowało się uhonorować dwie poetki. Werdykt rekomendujący przyznanie dwóch równorzędnych nagród został zaakceptowany przez Aleksandrę Dulkiewicz, prezydenta Gdańska.

Marianna Kijanowska (Ukraina) uhonorowana została za tom „Babi Jar. Na głosy”, a Luljeta Lleshanaku (Albania) za tom „Woda i węgiel”. Osobno uhonorowani zostaną tłumacze zbiorów: Adam Pomorski i Dorota Horodyska. Wręczenie nagród odbędzie się 10 czerwca podczas gali w Gdańskim Teatrze Szekspirowskim. Uroczystość w reżyserii Agaty Puszcz będzie częścią programu Festiwalu Europejski Poeta Wolności, który będzie trwał od 9 do 11 czerwca i obejmował spotkanie z poezją i jej twórcami oraz wydarzenia artystyczne inspirowane poezją.

Jury Nagrody Literackiej „Europejski Poeta Wolności” obradowało 25 kwietnia w Gdańsku w składzie: Anna Czekanowicz, Krzysztof Czyżewski (przewodniczący Jury), Paweł Huelle, Zbigniew Mikołejko, Stanisław Rosiek, Anda Rottenberg, Beata Stasińska, Olga Tokarczuk oraz Andrzej Jagodziński (niegłosujący sekretarz Jury). W edycji 2020-2022 Jurorzy i Jurorki wybierali spośród pięciu nominowanych tomów:

– Anja Golob „Didaskalia do oddechu”, przekład z jęz. słoweńskiego Marlena Gruda i Miłosz Biedrzycki,

– Petr Hruška „Chcieliśmy się uratować”, przekład z jęz. czeskiego Dorota Dobrew i Franciszek Nastulczyk,

– Kateryna Kałytko „Nikt nas tu nie zna i my – nikogo”, przekład z jęz. ukraińskiego Aneta Kamińska,

– Marianna Kijanowska „Babi Jar. Na głosy”, przekład z jęz. ukraińskiego Adam Pomorski,

– Luljeta Lleshanaku „Woda i węgiel”, przekład z jęz. albańskiego Dorota Horodyska.

„Już na początku obrad, podczas pierwszej prezentacji swoich wyborów, wszyscy jurorzy i jurorki jednogłośnie wskazali, że dwie z przedstawionych książek: »Babi Jar. Na głosy« ukraińskiej poetki Marianny Kijanowskiej w przekładzie Adama Pomorskiego i »Woda i węgiel« Luljety Lleshanaku, poetki albańskiej, w przekładzie Doroty Horodyskiej, postawiły ich w niezwykłej sytuacji, która nie pozwala na wskazanie do Nagrody jednego z dwóch przedstawionych tomów”, czytamy w uzasadnieniu wyboru Jury.

Po kilkugodzinnych obradach i dyskusji zogniskowanej wokół obu tomów, jurorki i jurorzy ponownie jednogłośnie stwierdzili, że „sytuują tomy Kijanowskiej i Lleshanaku jako dwa równoważne, dopełniające się i tak samo mistrzowskie dokonania poetyckie”. Werdykt Jury został przedstawiony Aleksandrze Dulkiewicz, prezydentowi Gdańska,  która wyraziła zgodę na przyznanie dwóch równorzędnych nagród.

Jury o tomie „Babi Jar. Na głosy” Marianny Kijanowskiej w przekładzie Adama Pomorskiego: „To poemat lamentacyjny, w którym Kijanowska osiąga najwyższe mistrzostwo, konstruując opowieści pełne prostoty, przepełnione jednostkowymi doświadczeniami i naznaczone przeczuciem nieuchronnej zagłady. (…) To poezja cielesności, bólu i krwi, które wymykają się historycznemu przyporządkowaniu. Wystarczy zmienić imiona ludzi, nazwy miejsc, by nagle poemat stał się przerażająco aktualny jako tren opłakujący zbiorowe groby Buczy, Irpienia czy Mariupola.”

Jury o tomie „Woda i węgiel” Luljety Lleshanaku w przekładzie Doroty Horodyskiej: „»Woda i węgiel« to arcydzieło, skończone i pełne, o precyzyjnej konstrukcji, a niezwykła oszczędność słowa potęguje wrażenie doskonałości. Tematem wierszy Lleshanaku jest przejmujący opis dochodzenia do wolności w świecie zniewolenia, w którym się urodziła i dorastała. Poetka jest przy tym erudytką, która w swej twórczości scala różne, nie tylko własne doświadczenia, co sprawia, że jej poezja może trafić do czytelnika pod każdą szerokością geograficzną. Brzmi niczym czysty i nieskazitelny kryształ.”

Jury wskazało na wielką wartość przekładów obu tomów. Przypominamy, że Adam Pomorski, uznany tłumacz z języka rosyjskiego, niemieckiego, angielskiego, białoruskiego i ukraińskiego, jest m.in. autorem przekładu tomu „Prom przez kanał La Manche” pierwszego laureata Nagrody „Europejski Poeta Wolności”, Uładzimira Arłowa (2010). Mistrzowskie przekłady Doroty Horodyskiej również pojawiły się w jednej z wcześniejszych edycji EPW. Tłumaczona przez nią poezja Luljety Lleshanaku znalazła się w finale drugiej edycji Nagrody – za przekład tomu „Dzieci natury” Horodyska uhonorowana została wówczas prestiżową nagrodą „Literatury na Świecie”.

W uzasadnieniu werdyktu Jury podkreśliło wysoką wartość artystyczną wszystkich finalistów i finalistek: „Każdy z nominowanych do Nagrody poetów i poetek prezentuje mocno brzmiący, indywidualny język poetycki i przedstawia świat w niepowtarzalny, nieoczywisty, niezwykle interesujący sposób. Wysokie uznanie znajduje też praca, jaką podjęli tłumacze i tłumaczki”.

Tomy wydawane w serii Europejski Poeta Wolności dostępne są w sklepie internetowym Instytutu Kultury Miejskiej → www.sklepikm.pl.

Organizatorzy Nagrody Europejski Poeta Wolności powiadomili, że już otwierają nabór zgłoszeń do Nagrody w edycji 2022-2024. Nagroda po raz ósmy wręczona zostanie wiosną 2024 roku. Poeci i poetki mogą być zgłaszani do konkursu wyłącznie przez tłumaczy i tłumaczki, którzy podejmą się przekładu ich twórczości na język polski. W edycji 2022-2024 przyjmowane będą zgłoszenia poetów i poetek tworzących w następujących językach i ich odmianach: bułgarski; chorwacki oraz gwary kajkawskie i czakawskie; fiński; francuski oraz języki franko-prowansalski i prowansalski (oksytański) i dialekty romańskie; łotewski; niderlandzki (flamandzki, holenderski) oraz języki fryzyjski i afrikaans; portugalski; romski (romani) oraz wszystkie jego dialekty i pogadialekty. Zgłoszenia zawierające m. in. przekłady 5-8 wierszy przesyłać należy do 30 września 2022 roku do Biura Nagrody mieszczącego się w Instytucie Kultury Miejskiej. Szczegóły dot. edycji 2022-204 dostępne są tu → https://europejskipoetawolnosci.pl/zgloszenia-do-nagrody-2024/.

Nagroda Literacka Miasta Gdańska „Europejski Poeta Wolności” przyznawana jest w trybie dwuletnim. Jej celem jest promocja zjawisk poetyckich, które poruszają jeden z najważniejszych tematów współczesnego świata – temat wolności, a jednocześnie posiadają wysoką wartość artystyczną. W każdej edycji Nagroda przyznawana jest poecie lub poetce oraz jego/jej tłumaczowi/tłumaczce/tłumaczom. Nagroda posiada wymiar finansowy: autorzy wyróżnionych tomów otrzymują 100 tys. zł, a tłumacze 20 tys. zł. Nagrodzie towarzyszy seria wydawnicza, w ramach której publikowane są przekłady nominowanych tomów.

 

Dotychczasowi laureaci i laureatki Nagrody:

– Sinéad Morrissey „O równowadze” (2020), przekład z jęz. angielskiego Magda Heydel

– Linda Vilhjálmsdóttir „Wolność” (2018), przekład z jęz. islandzkiego Jacek Godek

– Ana Blandiana „Moja ojczyzna A4” (2016), przekład z jęz. rumuńskiego Joanna Kornaś-Warwas

– Dorta Jagić „Kanapa na rynku” (2014), przekład z jęz. chorwackiego Małgorzata Wierzbicka

– Durs Grünbein „Mizantrop na Capri” (2012), przekład z jęz. niemieckiego Tomasz Kopacki

– Uładzimir Arłow „Prom przez kanał La Manche” (2010), przekład z jęz. białoruskiego Adam Pomorski

 

Fundatorem Nagrody Literackiej „Europejski Poeta Wolności” jest Miasto Gdańsk.

Organizatorem Festiwalu i Nagrody jest Instytut Kultury Miejskiej.

Więcej o Nagrodzie → europejskipoetawolnosci.pl/o-nagrodzie