Poznaliśmy laureatów Nagród Historycznych “Polityki” 2020 za książki o najnowszej historii Polski wydane w 2019 roku. Nagrody przyznawane są w następujących kategoriach: prace naukowe, popularnonaukowe, pamiętniki, wydawnictwa źródłowe. Polityka przyznaje także nagrodę za debiut.
Jury obradowało w składzie: prof. dr hab. Włodzimierz Borodziej, prof. dr hab. Dariusz Stola, dr hab. Bożena Szaynok, red. Marian Turski (Przewodniczący), prof. Wiesław Władyka, dr hab. Marcin Zaremba.
W dziale prac naukowych nagrodę przyznano Ryszardowi Kaczmarkowi za „Powstania śląskie 1920-1921-1922. Nieznana wojna” (Wydawnictwo Literackie) – świetnie i na nowo opowiedzianą historię Górnego Śląska. Zdaniem autora pierwsze dwa powstania to w istocie bunty na tle klasowym, a trzecie, to „nieznana wojna polsko-niemiecka”, w której na poziomie dyplomacji uczestniczyły również Francja i Wielka Brytania, a wojskowo – także Włochy.
Za książkę w kategorii popularnonaukowe nagroda przypadła Grzegorzowi Gaudenowi. „Lwów. Kres iluzji. Opowieść o pogromie listopadowym 1918” (wyd. TAiWPN Universitas) to historyczny reportaż o częściowo zapomnianym pogromie w tytułowym mieście tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, który zaczął się od zwykłego bandyckiego rabunku na żydowskim jubilerze.
Jak przekazał “Bibliotece Analiz” Grzegorz Gauden: “Gratuluję wszystkim laureatom i nominowanym, bo już sama nominacja jest wielkim wyróżnieniem. Przy okazji informuję, że przekazałem fotokopie dokumentów z archiwów lwowskich dotyczące listopadowego pogromu (ok. 1000 stron, prawie 1500 skanów) Ośrodkowi Karta. W sierpniowym numerze ‘Karty’ opublikowany zostanie wybór dokumentów a wszystkie fotokopie będą włączone do archiwum Karty jako kolekcja i od jesieni będą dostępne online dla wszystkich zainteresowanych”.
W dziale pamiętników i wspomnień nagrodę przyznano Patrykowi Pleskotowi i Andrzejowi Paczkowskiemu za „Góry i teczki: opowieść człowieka umiarkowanego. Biografia mówiona Andrzeja Paczkowskiego” (wyd. Instytut Pamięci Narodowej) – pasjonujący wywiad-rzekę z wybitnym historykiem i wieloletnim prezesem Polskiego Związku Alpinizmu.
Pierwszy wątek opowieści to wyjątkowa pasja i subkultura, jaką było w PRL środowisko taterników. Drugi, najważniejszy wątek stanowią „teczki”, czyli archiwa i badania historyczne.
Nagroda ex-aequo za najlepszy debiut przypadła dwojgu autorom. Ewa Bukowska-Marczak otrzymała ją za publikację „Przyjaciele, koledzy, wrogowie? Relacje pomiędzy polskimi, żydowskimi i ukraińskimi studentami Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie w okresie międzywojennym 1918–1939” (wyd. Neriton)
To opowieść o wielonarodowym Lwowie i uniwersytecie. Dowiadujemy się, jak akademicy postrzegali siebie nawzajem, jak wyglądały wydarzenia, często tragiczne, związane z relacjami polsko-żydowsko-ukraińskimi, w których uczestniczyli młodzi ludzie.
Drugi najlepszy debiutant to Michał Garapich, który w „Dzieciach Kazimierza” (wyd. Czarne) zajął się historią rodzinną, łącząc emocjonalne zaangażowanie z solidnymi metodami badawczymi. W wyniku badań dostaliśmy fascynujące studium antropologiczne relacji dwór – wieś od końca XIX w. do lat 40. XX w.
W kategorii wydawnictwa źródłowe zwyciężyła trzytomowa edycja „ Dzienników” Wiktora Woroszylskiego (1953-1996), wydana przez Ośrodek KARTA.
Nagrodę za ich opracowanie i redakcję przyznano Agnieszce Dębskiej, Bartoszowi Kaliskiemu i Konradowi Rokickiemu oraz Andrzejowi Friszke za wstęp i konsultację naukową.
Woroszylski pisał dzienniki przez 43 lata, z wielką uważnością, dbałością o ścisłość, z nieprzemijającą ciekawością świata i ludzi, a znal prawie wszystkich. Dzięki temu ta kronika czasów i życia środowisk, z którymi Autor był związany, należy do najbardziej wartościowych źródeł do poznawania historii Polski najnowszej.
Jury postanowiło także przyznać w tym roku Nagrodę Specjalną dla wyjątkowej publikacji pt. „Chasydyzm. Atlas Historyczny” w opracowaniu Marcina Wodzińskiego i Waldemara Spallka. Jest to pierwsza kartograficzna wizualizacja i interpretacja mistycznego ruchu chasydyzmu, jednego z najważniejszych ruchów religijnych Europy Środkowo-Wschodniej, współczesnego Izraela i Ameryki Północnej.
Fundatorem Nagrody Specjalnej jest pan Yoram Reshef.
Po raz pierwszy Nagrody zostały przyznane w 1959 roku. Przez ten czas “Polityka” nagrodziła 395 laureatów.
Ze względu na panującą pandemię Gala wręczenia Nagród nie mogła się w tym roku odbyć. Zwykle podczas uroczystości przed wręczeniem dyplomu jurorzy wygłaszali laudacje dla każdej nagrodzonej pozycji. Zostaną opublikowane w Polityce z 13 maja oraz na polityka.pl/nagrodyhistoryczne.
