W niedzielę 5 marca zakończyła się niezwykła prezentacja malarstwa i tkaniny nordyckiej zatytułowana „Przesilenie. Malarstwo Północy 1880–1910″ w Muzeum Narodowym w Warszawie. Kto nie zdążył się zanurzyć w sztuce krajów nordyckich, odnajdzie klimat „przesilenia” w trylogii norweskiego autora Larsa Myttinga, która trafiła już do rąk czytelników w wielu krajach.
Rok temu nakładem Wydawnictwa Otwartego ukazał się pierwszy tom trylogii Larsa Myttinga zatytułowany „Siostrzane dzwony”, w przekładzie Karoliny Drozdowskiej.
„Tkanina z Hekne”, drugi tom sagi, w znakomitym tłumaczeniu Karoliny Drozdowskiej, koresponduje z prezentacją sztuki nordyckiej w Muzeum Narodowym w Warszawie w sposób doskonały. Lars Mytting maluje słowem naturę surowej Północy; pejzaż i obcowanie człowieka z przyrodą, codzienne zmagania o przetrwanie w surowym klimacie Północy, w których pobrzmiewają echa pogańskich wierzeń i obyczajów.
Historia Tkaniny z Hekne, dzieła dwóch wybitnych tkaczek, sióstr syjamskich, przedstawiającego wizję Sądu Ostatecznego, splata się z losami ludźmi Północy i jest dowodem wielkiej mocy natury, wiary i sztuki zaklętych w sieć wielości motywów, często tajemniczych i trudnych do rozszyfrowania.
„Już od najwcześniejszego dzieciństwa bliźniaczki zaskakiwały i radowały cały ród Hekne swoimi pięknymi tkaninami. Ale w Butangen i okolicznych wioskach najwyżej ceniono użyteczność i proste wzory, zaś Eirik chciał wdrożyć córki w liczącą setki lat kunsztowną sztukę, którą – z tego, co słyszał – uprawiano dalej na północ. Mieszkając u ciotki, dziewczęta mogły poznać najstarsze mistrzynie z Bøverdalen, Lesja i leżących pomiędzy nimi osad. Mamroczące, skrupulatne, zgięte wpół i często opryskliwe kobiety, strażniczki wielu setek lat dziedziczonej z pokolenia na pokolenie wiedzy o wełnie, barwnikach roślinnych i wzorach nazywanych na cześć chmur i błyskawic, tkanych w sposób, którego nie dało się wyjaśnić słowem mówionym ani zapisać literami, a którego można się było nauczyć, tylko siedząc blisko mistrzyni przez wiele tygodni, patrząc i powtarzając jej ruchy”.
Tytułowe „Przesilenie” na wystawie w Muzeum Narodowym symbolizowało również przesilenie społeczne. Jest rok 1903. Tłem powieści Larsa Myttinga jest kraj u progu nowej epoki, przemian politycznych i społecznych – tuż przed upowszechnieniem elektryczności; to czas emancypacji kobiet i rozwoju oświaty.
Przełom wieków to w nordyckiej Europie epoka, kiedy rodzą się współczesne społeczeństwa. Finlandia, zależna od Rosji, wcześniej od Szwecji, dąży do uzyskania niepodległości. Norwegia w 1905 roku rodzi się jako niepodległe państwo, tendencje niepodległościowe dochodzą do głosu w Islandii.
Lars Mytting splata swoją opowieść niczym najlepsze tkaczki osnowę i wątek, łącząc nici miłości, odwagi, rywalizacji, cierpienia i wielkiej determinacji w pokonywaniu wyzwań, jakie niesie życie ciągłej konfrontacji z naturą. Trudna codzienność mieszkańców norweskich osad, surowy pejzaż i klimat Północy, echa nordyckich sag i wielkowiekowe tradycje tworzą niezwykłą wielobarwną materię powieści Larsa Myttinga.
Na wystawie „Przesilenia” w Muzeum Narodowym w Warszawie zachwycały tapiserie projektu norweskiego artysty Gerharda Munthego, utrzymane w syntetycznej stylistyce płaskiej plamy barwnej, wręcz przypominającej secesję. Te bardzo dekoracyjne przedstawienia, nawiązujące do nordyckich sag, reinterpretowane współcześnie, przybliżyły w wymiarze artystycznym historię krajów Północy. Na szczególną uwagę zasługują w tym kontekście niezwykłej urody okładki zaprojektowane przez Elizę Luty. Zanim rozpoczniemy lekturę trylogii warto uważnym okiem przyjrzeć się bogactwu motywów misternie wkomponowanych w okładki trylogii Larsa Myttinga.
Czekamy niecierpliwie na trzecią część trylogii. Na zachętę opinia Jo Nesbo: „Lars Mytting pisze z taką przenikliwością, empatią i uczciwością, że niewielu może mu dorównać”.
informacje: Aleksandra Markiewicz, Agencja Literacka, e-mail: aleksandra_markiewicz@space.pl
