środa, 6 grudnia 2023
WydawcaSkarpa Warszawska
RecenzentEwa Tenderenda-Ożóg
Miejsce publikacjiWarszawa
Rok publikacji2023
Liczba stron206
Tekst pochodzi z numeru MLKMagazyn Literacki KSIĄŻKI 11/2023

Autor książki, Rafał Bielski, jest prawnikiem, założycielem i redaktorem naczelnym wydawnictwa Skarpa Warszawska, właścicielem e-księgarni Inbook.pl i stacjonarnej księgarni na warszawskim Bródnie. Jest też członkiem Towarzystwa Przyjaciół Warszawy. A prywatnie – kolekcjonerem warszawskich zdjęć, pocztówek i planów. Jego bogaty zbiór z lat 1860–1945 obejmuje aż 25 tys. eksponatów.

Kolekcjonerską pasję rozbudził w nim ojciec, który podarował mu pierwszą kartę pocztową z wizerunkiem przedwojennej Warszawy. Rafał Bielski miał wówczas 16 lat. Zaskoczyło go, że miasto aż tak bardzo się zmieniło. I że niewiele o nim wie, bo w stołecznych szkołach nikt młodym ludziom nie opowiadał o Warszawie. Zaczął więc szukać informacji o syrenim grodzie i pogłębiać wiedzę o jego przeszłości. Za cel postawił sobie popularyzację wiedzy o historii Warszawy.

Album „Było takie miasto…” otwiera serię publikacji w polsko-angielskich wersjach językowych. Pierwszy tom obejmuje lata 1860–1905, czyli początki kart pocztowych z wizerunkami miast. Tom drugi będzie prezentował zdjęcia i pocztówki Warszawy z lat 1906–1919, tom trzeci obejmie okres 1920–1944, a tom czwarty: 1945–1989.

Dzięki publikacji obserwujemy nie tylko przemianę Warszawy, ale też technologii, możemy śledzić, jak doskonaliła się technika fotograficzna. Historia karty pocztowej jest ściśle związana z fotografią. Pierwszym zawodowym fotografem w Warszawie, uważanym za pioniera polskiej fotografii, był Karol Beyer (1818–1877). Przed jego obiektywem znaleźli się m.in. Napoleon Bonaparte, Tadeusz Kościuszko, Jan Matejko czy Adam Mickiewicz.

Na kartach książki możemy podziwiać fotografie ulic, placów i budynków, panoramy miasta wykonane także przez innych dawnych artystów: Maksymiliana Fajansa, Konrada Brandla czy Jana Mieczkowskiego.

W drugiej części autor przybliża historię warszawskich kart pocztowych – litograficznych i fotograficznych. Jak się dowiadujemy z opowieści, nazwę „pocztówka” na określenie karty pocztowej zawdzięczamy Henrykowi Sienkiewiczowi! Najstarsza kartka pocztowa ze zbiorów Rafała Bielskiego pochodzi z 1885 roku. Jest bardzo skromna, ma nadrukowanego carskiego orła i znaczek za trzy kopiejki. Ale już kolejne, wielobarwne, z dużą ilością architektonicznych szczegółów robią wrażenie! Pocztówki stały się w tamtym okresie nośnikiem informacji o mieście, a nawet „ważną pomocą w popularyzowaniu dawnych, czy obecnie wzniesionych budowli”. Zachwycają zarówno zapisana na nich historia, jak i ich estetyka.

Przewracając strony albumu, wędrujemy po dawnej Warszawie, możemy oglądać dawne budowle, które niestety nie przetrwały do dzisiejszych czasów, jak Pałac Saski, gmach cyrku przy ulicy Ordynackiej, Wielka Synagoga – największa synagoga znajdująca się w Warszawie przy placu Tłomackie, Dworzec Warszawsko-Wiedeński albo Fabryka kakao, czekolady i cukrów deserowych Jana Fruzińskiego. Widzimy, jak Warszawa się zmieniała, co zburzono, co wybudowano.

Doskonałym dopełnieniem opowieści o mieście są fragmenty „Ilustrowanego przewodnika po Warszawie wraz z treściwym opisem okolic miasta” z 1893 roku, który, jak zaznacza autor, uchodził za najlepszy przewodnik po Warszawie końca XIX wieku. „Każde miasto porównać można do żyjącego organizmu, którego arterye stanowią właśnie ulice, doprowadzające nieustanną cyrkulację życia miejskiego do głównego punktu, nazywanego sercem miasta. Za dawnej Warszawy takim sercem był Rynek Starego Miasta” – pisali wówczas twórcy.

Rafał Bielski zadbał o każdy detal, na wyklejce znalazła się reprodukcja planu informacyjnego Warszawy z 1899 roku, wykonanego w technice litografii w słynnym zakładzie Ottona Flecka.

Podaj dalej
OCEŃ KSIĄŻKĘ