Czwartek, 4 kwietnia 2024
WydawcaHa!art
AutorPaweł Jaskulski
RecenzentPiotr Kitrasiewicz
Miejsce publikacjiKraków
Rok publikacji2024
Liczba stron356
Tekst pochodzi z numeru MLKMagazyn Literacki KSIĄŻKI 3/2024

Filmoznawca Paweł Jaskulski proponuje w swojej książce inne spojrzenie nie tylko na twórczość reżysera Andrzeja Barańskiego, ale również na historię powojennego filmu dokumentalnego. Przywołuje bowiem gatunek, jakim do tej pory nie zajmowali się specjaliści od filmu, a mianowicie kinowe dodatki, wyświetlane w czasach PRL podczas seansów filmowych, między projekcją Polskiej Kroniki Filmowej a filmem fabularnym. Dodatki te, traktowane po macoszemu przez krytyków i historyków filmu, realizowane przez różnych twórców, stanowią interesujące „odkrycie”, zarówno pod względem artystycznym, jak obyczajowym i społecznym. Ich największy rozkwit przypadł na lata siedemdziesiąte, czyli tzw. dekadę gierkowską. Później, w latach osiemdziesiątych, głównie za sprawą stanu wojennego, zniknęły z ekranów.

Książka, skomponowana w formie wywiadu rzeki Jaskulskiego z Barańskim, zawiera scenariusze niektórych etiud fabularnych oraz krótkometrażówek, także liczne komentarze filmoznawcze, a przede wszystkim rozległe pole tematów poruszanych przez rozmówców. Już sam początek – nawiązanie do pierwszych tego rodzaju utworów Barańskiego, które miały wydźwięk antyfaszystowski (np. „Historia żołnierza”, „Kabaret”, „Cudze dzieci”) staje się okazją do pytań związanych z dzieciństwem i domem rodzinnym Barańskiego, a wraz z lekturą wzrasta wiedza o tym twórcy, zafascynowanym malarstwem Tadeusza Makowskiego i rysunkami Andrzeja Strumiłło, poruszającym się równie gładko na różnych płaszczyznach kreacji filmowej (w tym animacji).

Jaskulski jest godnym rozmówcą reżysera. Ich rozmowa nie ma niczego z tzw. odpytywania, ale jest partnerskim dialogiem na wysokim poziomie erudycji humanistycznej; jest dogłębną analizą twórczości Barańskiego, zarówno na płaszczyźnie filmoznawstwa jako takiego, z jego hermetyzmem i specjalistycznym słownictwem, jak i szerszym otwarciem się na odbiorcę, zwłaszcza kiedy mowa jest o historii, będącej – zwłaszcza poprzez ukazanie losów konkretnych osób – inspiracją dla twórcy. Takiego rezultatu nie dałoby się osiągnąć, gdyby nie autentyczna, wieloletnia fascynacja Pawła Jaskulskiego poetyką filmową Andrzeja Barańskiego, której wielokrotnie dawał wyraz m.in. jako animator pokazów jego filmów czy spotkań z samym twórcą.

Podaj dalej
OCEŃ KSIĄŻKĘ