Czwartek, 28 grudnia 2023
WydawcaZnak Horyzont
AutorNorman Davies
TłumaczenieBartłomiej Pietrzyk
RecenzentPiotr Dobrołęcki
Miejsce publikacjiKraków
Rok publikacji2023
Liczba stron848
Tekst pochodzi z numeru MLKMagazyn Literacki KSIĄŻKI 12/2023

Autor uznany już przed laty za „najwybitniejszego polskiego historyka”, od dawna uwielbiany przez czytelników, ale przez rodzimych historyków przyjmowany często z rezerwą, obdarzył nas kolejną ogromną pracą. Tym razem w swoisty dla siebie sposób prezentuje „historię zapomnianego królestwa, z którego zrodziły się narody”. Tym królestwem jest, a konkretnie była, Galicja, czyli południowa część Rzeczpospolitej Obojga Narodów, jaka została zagrabiona przez habsburskich cesarzy pod koniec XVIII wieku.

Opowieść nie jest idylliczna, jak słusznie podkreśla wydawca, ukazuje historię Galicji nie tylko z perspektywy polskiej, lecz także z perspektywy innych nacji, głównie Ukraińców, ale też mówiących po niemiecku czy w jidysz.

W pełnym osobistych odniesień wstępie autor opowiada o swym głębokim uczuciu do Galicji. Rozpoczyna od przypomnienia, że gdy miał 26 lat, przeprowadził się do Krakowa, „gdzie wspomnienia z epoki galicyjskiej pozostawały bardzo silne”. I dalej: „później Galicją zainteresowałem się jeszcze bardziej w wyniku małżeństwa”, a rodzina żony „uciekła ze Lwowa w 1944 roku, aby nie wpaść w szpony stalinowskiego NKWD, więc ich dom rozbrzmiewał niekończącym się lamentem za utraconą ojczyzną”. Pamiętajmy przy tym, że stolicą cesarskiej Galicji nie był wcale Kraków, lecz właśnie Lwów.

Zainteresowanie dziejami Galicji zostało naukowo zainaugurowane w postaci obszernego rozdziału w „Zaginionych królestwach”, które ukazały się w 2010 roku, gdzie Galicja sąsiadowała w doborowym towarzystwie z Aragonią, Litwą, Burgundią, Sabaudią i Prusami. Teraz jej dzieje otrzymały wspaniałe podsumowanie, które jednak nie zamyka dyskusji, lecz z pewnością będzie punktem wyjścia dla wielu kolejnych badaczy, ale też powodem do polemik.

Ich tematem może być podjęcie przez autora „życia po życiu” Galicji w postaci dwóch końcowych rozdziałów, z których pierwszy odnosi się do okresu międzywojennego, a drugi do czasów II wojny światowej, aż po rok 1947. Autor w jednym z wywiadów tłumaczy, że uczynił to dlatego, że po formalnym zakończeniu istnienia Galicji „potem dalej mieszkali tam ci sami ludzie”.

Z radością zauważyliśmy, że nagrodzona przez naszą redakcję jako wydarzenie edytorskie edycja pamiętników Zofii z Odrowąż-Pieniążków Skąpskiej jest znaczącym źródłem dla dziejów Galicji, czego dowodem jest cytowanie tomu pierwszego, którego podtytuł brzmi „Wspomnienia galicyjskie”, aż na 22 stronach „Galicji”! O samej książce i jej autorce Norman Davies napisał: „Tytuł jej wspomnień »Dziwne jest serce kobiece…« zdaje się obiecywać stereotypowe, sentymentalne spojrzenie na świat, lecz oprócz inteligencji emocjonalnej autorka miała bystre oko, sprawne pióro oraz duże wyczucie niesprawiedliwości”.

Podaj dalej
OCEŃ KSIĄŻKĘ