Cykl powieściowy „Milenium” szwedzkiego dziennikarza Stiega Larssona
odniósł sukces oszałamiający. Na całym świecie sprzedano już niemal 30
milionów egzemplarzy, dzieło stało się niemal wzorcem nowoczesnej
powieści kryminalnej, dostępnej dla współczesnego czytelnika, a jednocześnie
nie unikającej poważnych społecznych i politycznych przesłań.
Jednak sam autor nie dożył wydania własnego dzieła. Zmarł nagle
w wieku pięćdziesięciu lat, w 2004 roku, kilka miesięcy przed ukazaniem
się w Szwecji „Mężczyzn, którzy nienawidzą kobiet”, pierwszej części
cyklu. Także Eva Gabrielsson, która przez ponad trzydzieści lat, aż do
śmierci pisarza była jego towarzyszką życia i właśnie wydała – także po
polsku – swoje wspomnienia z tego związku, nie mogła uczestniczyć
w finansowym i prestiżowym sukcesie „Millennium”. Według prawa
szwedzkiego dzielenie życia z drugą osobą, to za mało, aby móc ubiegać
się o spadek po niej, jeśli nie zostało zawarte formalne małżeństwo.
Fortuna z praw autorskich spadła więc na ojca i brata pisarza, z którymi
od dzieciństwa nie utrzymywał on żadnego kontaktu. Nieformalnej
wdowie pozostały wspomnienia oraz pasja walki o to, aby – zgodnie
z wolą Larssona – choć część dochodów z praw autorskich przypadło
szwedzkim organizacjom lewicowym, antyrasistowskim i feministycznym,
których był on żarliwym działaczem.
Książka Evy Gabrielsson to świetna lektura nie tylko dla fanów kryminałów

Larssona, ale także dla osób zainteresowanych najnowszymi dziejami
Szwecji i mentalnością jej mieszkańców. Oboje partnerzy mieli podobne
życiowe losy: dzieciństwo pozbawione rodzicielskiej troski i ciepła, gorączkowe
poszukiwanie wartości i przynależności owocujące zaangażowaniem
w ruchy skrajnej lewicy (poznali się na zebraniu trockistów, oboje byli działaczami
partii trockistowskiej), partnerski, nietradycyjny związek, będący
bardziej wspólnotą pracy i życia niż rodziną. Dowiadujemy się też wiele
o szykanach, jakich doznawali oboje od licznych w Szwecji organizacji nazistowskich
(co znalazło przecież swoje odbicie w „Millenium”).