Zajęła się pani opisywanym tematem ze względów osobistych? Na początku lat dwudziestych do pracy w kopalniach w departamencie Nord wyjechali moi pradziadkowie. Mieszkali tam do roku 1946, kiedy to zdecydowali się powrócić do Polski w ramach akcji reemigracyjnej. Zabrali ze sobą młodsze dzieci, w tym urodzonego we Francji mojego dziadka. Ich starsze pociechy wolały zostać we Francji. W ten sposób rodzina na zawsze się rozdzieliła. Moje dzieciństwo przypadało na lata dziewięćdziesiąte, więc na czas dość odległy od punktu wyjścia tej narracji. Mimo to ze swych wczesnych lat zapamiętałam obraz dziadka – człowieka, którego związek emocjonalny z Francją był silny i żywy. Manifestowało się to w drobnych rzeczach: lekturze francuskich książek, śledzeniu doniesień z Paryża, nawykach kulinarnych. Będąc dzieckiem, traktowałam te osobliwości jako coś normalnego, z biegiem czasu jednak pojawiła się potrzeba zgłębienia ich źródeł. Odpowiadając zatem na pytanie: osobista historia była impulsem wyzwalającym zainteresowanie tematem. Pracy podjęłam się jednak, ponieważ uznałam, że historia kilkudziesięciu tysięcy ludzi, którzy po wojnie wrócili do swojej starej- -nowej ojczyzny jest warta opisania nie tylko jako mniej znany epizod z dziejów powojennych migracji, ale również uniwersalna opowieść o tożsamości i poszukiwaniu swojego miejsca. „Francuskich Polaków” do powrotu na ojczyzny łono namówiła „władza ludowa”? Intensywnie zachęcała emigrantów do powrotu z dwóch powodów. Pierwszym była gospodarka: do pracy w kopalniach Dolnego i Górnego Śląska potrzebni byli górnicy, którzy zastąpią na stanowiskach zatrudnionych tam przed wojną Niemców. Drugim – polityka: emigranci rezygnując z ustatkowanego życia we Francji na rzecz nowej, ludowej Polski, dawali spory potencjał propagandowy. Dobrze obrazuje go zdanie, które pada w jednej z ówczesnych kronik filmowych, a brzmiało mniej więcej tak: „Les Polonais wracają do kraju jako Polacy. Wygnały ich z ojczyzny kapitalistyczne rządy, wita ich z powrotem Polska Ludowa”. To namawianie do powrotu odbywało się rozmaicie: w ukazujących się we Francji polonijnych gazetach drukowano artykuły zawierające zapewnienia, że na powracających do Polski czekają domy, praca, szkoły dla dzieci. Uderzano w patriotyczne nuty – donosząc, że kraj jest zniszczony i potrzebuje pomocy w odbudowie. Kuszono wizją miejsca przyjaznego robotnikom, w którym za uczciwą pracę otrzymuje się godziwe warunki życia. Nie poprzestawano na przekazach medialnych, były również spotkania, zebrania, wiece. Wszystko to sprawiało, że bezpośrednio po wojnie polskie osiedla we Francji ogarnęło coś w rodzaju gorączki powrotu. Zbiorowej …