środa, 6 września 2023
WydawcaInstytut Pileckiego
AutorKatarzyna J. Kowalska
RecenzentTomasz Zbigniew Zapert
Miejsce publikacjiWarszawa
Rok publikacji2023
Liczba stron608
Tekst pochodzi z numeru MLKMagazyn Literacki KSIĄŻKI 8/2023

Bohaterka tej wielowątkowej książki, doskonale ilustrującej polskie losy ostatnich 150 lat, była współautorką najważniejszego odkrycia plastycznego w PRL-u. Katarzyna J. Kowalska dziejom odnalezienia obrazu El Greco „Ekstaza Świętego Franciszka” poświęciła już zarówno książkę, jak i film. Teraz na kanwie rozmów z Izą Galicką pieczołowicie rekonstruuje życie tej cenionej historyk sztuki oraz jej antenatów.

Czytamy o rajskim dzieciństwie Galickiej spędzonym po części w folwarku Magdulka, usytuowanym na Kresach Wschodnich Drugiej Rzeczpospolitej. Bywał tam też regularnie krewny Izy, Witold Kieżun, wybitny ekonomista. A podczas wojny odważny konspirator Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej, mężny powstaniec warszawski, a później więzień sowieckich łagrów, gdzie o mało co nie postradał życia.

Pokrewieństwo łączyło Galicką także z prof. Aleksandrem Gieysztorem, późniejszym dyrektorem Zamku Królewskiego. Kto wie, czy to właśnie nie on wybrał jej kierunek studiów. Na wydziale historii sztuki Uniwersytetu Warszawskiego kształciła się w latach bierutowszczyzny. Uniknęła jednak wszechobecnej indoktrynacji komunistycznej.

Pasję Galickiej stanowiły góry. Bywała w Tatrach i Alpach. W towarzystwie tak cenionych wspinaczy jak Andrzej Zawada czy Jan Długosz, który zginął w roku 1962. Właśnie po serii tragicznych wypadków zrezygnowała ze wspinaczek, koncentrując się na pasji narciarskiej.

Galicką wychowano w tradycji patriotycznej, zaś jej antenaci za przywiązanie do Polski i polskości zapłacili wysoką cenę. Leon Gieysztor, najstarszy brat matki, zginął w Auschwitz, jego młodszy brat Edward został ciężko ranny w Powstaniu Warszawskim, natomiast Artur Oborski, mąż siostry matki Izy, po przedostaniu się do Francji zginął od bomby niemieckiej w czasie ewakuacji wojska do Albionu. Wdowa wyszła za mąż powtórnie, za Mieczysława Oborskiego, brata Artura, który po wojnie wrócił z Zachodu do kraju. Jako zawodowy wojskowy został w 1952 roku oskarżony o stworzenie konspiracji w armii i skazany na karę śmierci po pokazowym procesie. Wyrok wykonano w więzieniu przy Rakowieckiej. Bierut nie skorzystał z przysługującego mu prawa łaski, choć to właśnie Oborska z domu Gieysztor uratowała jego córkę, ranną podczas bombardowania w trakcie Powstania Warszawskiego.

Wojna pozbawiła też Izę ojca. Karol Mikulski, wicedyrektor zakładu psychiatrycznego w Gostyninie, popełnił samobójstwo, kiedy Niemcy rozkazali mu sporządzić listę pacjentów „nierokujących nadziei na wyzdrowienie”. Równało się to ze skazaniem ich na śmierć, co dla tego wybitnego lekarza było niewykonalne. Jego historię zdyskontował Stanisław Lem w powieści „Szpital Przemienienia”, przeniesionej na ekran przez Edwarda Żebrowskiego.

Podaj dalej
OCEŃ KSIĄŻKĘ