„Prawdziwa podróż odkrywcza nie polega na szukaniu nowych lądów, lecz na nowym spojrzeniu” – te słowa Marcela Prousta stały się mottem przewodnim tegorocznej, szesnastej już edycji Nagród Magellana. Autorzy uhonorowani przez naszą redakcję dają czytelnikom nowe spojrzenie na rzeczy wydawałoby się doskonale znane do tej pory, raczą swymi osobistymi opowieściami i uwrażliwiają na piękno świata. Przypomnijmy, że ideą Nagród Magellana przyznawanych przez „Magazyn Literacki KSIĄŻKI” jest wyróżnianie wydawców wartościowych – pod względem merytorycznym i graficznym – książek turystycznych. Tegorocznych laureatów Nagród Magellana wyłoniło jury w składzie: Piotr Dobrołęcki (przewodniczący), Mirosława Łomnicka, Grzegorz Sowula, Ewa Tenderenda-Ożóg i Ewa Zając (sekretarz). Przyznano 13 nagród głównych, 22 wyróżnienia i dwa wyróżnienia specjalne. Tytuł WYDARZENIE ROKU otrzymała publikacja „Tradycje kulinarne Polski” Magdaleny Tomaszewskiej-Bolałek (Hanami). To przepięknie wydana książka, w której autorka z wielkim znawstwem i sprawnym piórem prezentuje historię kuchni Polski od czasów dawnych Słowian po współczesność. To także opowieść o kulturze kulinarnej, znaczeniu jedzenia świątecznego i jego roli w domowych obrzędach. Książka wzbogacona została anegdotami, legendami, opowieściami oraz odniesieniami do literatury i sztuki. Uzupełnieniem całości jest rozdział o turystyce kulinarnej oraz kilkanaście przepisów na dania z różnych części Polski, takie jak piernik lubelski czy proziaki. To prawdziwe kompendium wiedzy o naszej kulturze kulinarnej. Autorką książki jest dr Magdalena Tomaszewska-Bolałek – badaczka kultury kulinarnej, kierownik Food Studies na Uniwersytecie SWPS, promotorka kuchni polskiej za granicą, zdobywczyni międzynarodowych nagród kulinarnych. Już wcześniej napisała dwie książki o kuchni polskiej w językach obcych: „Polish Culinary Paths” i „The Polish Table”. Ukazały się w wersji koreańskiej, japońskiej, gruzińskiej, niemieckiej, hiszpańskiej, chińskiej i były dostosowywane do danego regionu. Autorce przyświeca cel, by edukować o kuchni Polski na szeroką skalę i dlatego jej książka jest dostępna także w formie bezpłatnego e-booka, który każdy może pobrać ze strony Fundacji Bunkatura. A 1500 egzemplarzy drukowanych trafiło do bibliotek i instytucji kultury w małych miejscowościach. Jury postanowiło przyznać dwa WYRÓŻNIENIA SPECJALNE za książki będące reporterskim hołdem dla świata, który tu i teraz na naszych oczach ginie: „Ostatnia minuta. Pieszo przez antropocen” Tomasza Ulanowskiego (Agora) i „Woda. Historia pewnego porwania” Szymona Opryszka (Wydawnictwo Poznańskie). Tomasz Ulanowski przeszedł pieszo 1200 km wybrzeża Morza Bałtyckiego i Morza Północnego, żeby sprawdzić, czy jesteśmy gotowi na apokalipsę. Jego „Ostatnia minuta” powstawała przez 18 lat. Opiera się na faktach i rozmowach z naukowcami. Dziennikarz jasno wskazuje: niszczymy środowisko naturalne całej Ziemi, zmieniamy przyrodę, zmieniamy klimat. Jesteśmy sprawcami katastrofy ekologicznej, której skutki mogą pochłonąć i nas. Szymon Opryszek wyruszył w podróż śladem wody po Ameryce Południowej. Efektem tej podróży jest „Woda. Historia pewnego porwania” – znakomity reportaż dotyczący światowego kryzysu wodnego spowodowanego działalnością międzynarodowych koncernów i polityków. Autor potraktował temat bardzo szeroko, zawarte w tomie rozmowy i obserwacje podparte zostały solidną porcją informacji i statystyk, artykułami naukowymi i prasowymi. To ważna i potrzebna książka. Co zrobimy, kiedy zabraknie wody, co możemy zrobić, żeby jej nie zabrakło? W kategorii PRZEWODNIK TEKSTOWY wyróżniono dwie publikacje: „Kraków. Nieprzewodnik dla turystów i mieszkańców” Zofii Jurczak (Bezdroża) oraz „Leśne ścieżki wokół Miejsca Pamięci Palmiry” pod red. Dominiki Jarzyńskiej-Pokojskiej i Marii Kamińskiej (Muzeum Warszawy). Zofia Jurczak, autorka bloga Podróże po kulturze, w książce „Kraków. Nieprzewodnik dla turystów i mieszkańców” opisuje osobliwości z rodu Kraka i zachęca do odkrywania miejsc spoza głównego szlaku. Publikacja pełna jest niebanalnych ciekawostek i mało znanych faktów. Warto dać się zaskoczyć! Przeczytamy m.in. o krakowskich wizytach słynnych ludzi, takich jak na przykład Robert De Niro, Pablo Picasso czy Gabriel García Márquez. Przewodnik z mapą „Leśne ścieżki wokół Miejsca Pamięci Palmiry” prowadzi czytelnika przez pełne historii i pamięci lasy Palmir i po okolicach Muzeum – Miejsca Pamięci Palmiry, które znajduje się we wschodniej części Puszczy Kampinoskiej. Warto zatrzymać się na dłużej przy zajmujących esejach. Krótkie notki z kolei traktują o miejscach związanych z historią, o szlakach spacerowych, o florze i faunie Puszczy Kampinoskiej, a także o pomnikach, znajdziemy tu też wybrane biogramy osób pochowanych na cmentarzu i informacje dot. osób zasłużonych dla procesu ekshumacji ofiar w Palmirach. Mapa zawiera natomiast oznaczenia szlaków turystycznych, ścieżek edukacyjnych i spacerowych Kampinoskiego Parku Narodowego. Publikację ilustrują archiwalne zdjęcia, mapy, fotografie przyrody oraz rysunki. Nagrodę główną w kategorii PRZEWODNIK KIESZONKOWY otrzymała publikacja „Turcja. Wybrzeże. Przewodnik light” (ExpressMap). Turcja notuje „historyczny wzrost” wczesnych rezerwacji – poinformował niedawno portal turkiyetravelnews.com. Turecka turystyka rozwija się niezwykle dynamicznie, a największą niespodzianką jest Polska – w ubiegłym roku ten kraj odwiedziło milion polskich turystów. Aby jak najlepiej wykorzystać pobyt na tureckim wybrzeżu, warto zaopatrzyć się w sprawdzony przewodnik, niezbędnik zawierający konkretne i interesujące opisy zarówno głównych atrakcji, jak i mniej znanych, ale wartych uwagi miejsc. Przewodnik z serii „light” sprawdzi się idealnie na krótkie wypady, jest kompaktowy, ale przy tym całkiem kompletny. Znajdziemy tu także sześć propozycji atrakcyjnych tras zwiedzania, do tego informacje turystyczne i znakomitej jakości fotografie. Do przewodnika dołączona jest laminowana mapa wybrzeża Turcji. Wyróżnienie w tej kategorii przyznano „Przewodnikowi rowerowemu po Dolinie Baryczy” Leszka Matacza i Cezarego J. Tajera (Dolnośląski Zespół Parków Krajobrazowych). Publikacja powstała z myślą o miłośnikach aktywnego wypoczynku i zachęca do odwiedzenia najciekawszych zakątków w okolicy Żmigrodu i Wzgórz Krośnickich. W ostatnim czasie w Dolinie Baryczy wytyczono wiele nowych tras i dróg rowerowych. Autorzy dokonali selekcji, kierując się takimi kryteriami jak: atrakcyjność trasy, stopień trudności, jakość i czytelność oznakowania w terenie, a także możliwość dobrego dojazdu – czy to koleją, czy to własnym środkiem transportu umożliwiającym przewóz rowerów. Znajdziemy tu opisy dwóch szlaków – Wokół Żmigrodu (szlak grodzisk, kapliczek i krzyży pokutnych) i Wielkiej Pętli Wzgórz Krośnickich. W kategorii PRZEWODNIK ILUSTROWANY nagrodę główną zdobyła publikacja Marcina Hałasia „Zaczarowany Lwów. Przewodnik nieoczywisty” (Dom Wydawniczy Księży Młyn). Ukraiński Lwów był niegdyś jednym z najważniejszych dla Polaków miast. Jak się okazuje, wciąż ślady polskości są tam obecne. „We współczesnym Lwowie w sztuce kulinarnej osiągnięto mistrzostwo. Zjemy śniadanie u Baczewskich, postoimy w kolejce, ale warto! Atlas, Szkocka, Kupoł, Naftowa Lampa to tylko kilka miejsc, w których się rozgościmy!” – zachęca Marcin Hałaś. Z jego książki Lwów jawi się jako miasto niezwykłe, miasto skrzyżowania kultur. Autor umiejętnie łączy wątki historyczne z informacjami współczesnymi. Przewodnik zawiera mnóstwo informacji, ciekawostek, przydatnych adresów, nie zabrakło też opowieści związanych z poetami i pisarzami. Gwarantuje świetną zabawę przy zwiedzaniu Lwowa. W tej kategorii wyróżniono trzy publikacje: „Dzika Polska. Tam, gdzie wciąż rządzi natura” Magdaleny Dziadosz (Bezdroża), „Polska z pomysłem. Wioski i sielskie zakątki” Beaty i Pawła Pomykalskich (Bezdroża) oraz „I Ty zostaniesz lodzermenschem. Mały przewodnik po Łodzi” Macieja Klimczaka i Krzysztofa Olkusza (Łódzka Organizacja Turystyczna i Centrum Inicjatyw na rzecz Rozwoju REGIO). Dzięki bogato ilustrowanemu przewodnikowi „Dzika Polska” otrzymujemy unikatową szansę odwiedzić dzikie, odludne miejsca, oazy dzikiej przyrody, zrelaksować się na łonie natury, z dala od zgiełku miasta. Łącznie Magdalena Dziadosz opisała 72 miejsca, enklawy przyrody warte uwagi, pogrupowane w trzech rozdziałach: Wybrzeże Bałtyku i pas pojezierzy, Niziny Środkowopolskie oraz Wyżyny, Kotliny Podkarpackie, Sudety i Karpaty. Znakomite źródło inspiracji. „Polska z pomysłem. Wioski i sielskie zakątki” Beaty i Pawła Pomykalskich to kontynuacja sprawdzonego formatu, który zapoczątkowała publikacja „Polska z pomysłem. Miasta i miasteczka”. To świetnie wydany i bogato ilustrowany przewodnik, który zachęca do podróżowania po naszym kraju do nieoczywistych, mniej uczęszczanych miejscowości. Z każdego województwa autorzy wybrali dosłownie po kilka uroczych zaciszy, malowniczych i różnorodnych destynacji, niejednokrotnie z zachwycającymi zabytkami i skarbami architektury. Liczne fotografie pozwalają zanurzyć się w atmosferę opisywanych miejsc. To niezwykła inspiracja dla tych, którzy pragną przy okazji wypocząć na łonie natury, pooddychać pełną piersią. „I Ty zostaniesz lodzermenschem” duetu łódzkich przewodników opowiada historię miasta, które w ubiegłym roku świętowało 600. urodziny! Publikacja – opatrzona wspaniałymi zdjęciami – pozwala na samodzielne zwiedzanie Łodzi – utartymi szlakami, do miejsc, które po prostu warto odwiedzić, jak i tymi nieoczywistymi (jak na przykład najpiękniejsza – tak, tak – Biedronka w Polsce). Autorzy umieścili propozycje siedmiu tras, a opisy opatrzyli mnóstwem ciekawostek i anegdot. A kim jest tytułowy lodzermensch? To mieszkaniec zindustrializowanej Łodzi z końca XIX i pierwszej połowy XX wieku. W kategorii PRZEWODNIK DLA AKTYWNYCH jury nagrodą główną uhonorowało „Najpiękniejsze ferraty. Dachstein” Poli Kryży i Dariusza Woźniczki (Bezdroża). Autorzy są miłośnikami gór, instruktorami wspinaczki i ekspertami od via ferrat. Ich najnowsza publikacja jest zaproszeniem do górskich wycieczek w rejonie Dachstein. To jedno z najpiękniejszych i najbardziej przyciągających pasm górskich Austrii, który oferuje zapierające dech w piersiach widoki. Na najwyższy szczyt masywu, Hoher Dachstein, poprowadzona jest ferrata uważana za pierwszą na świecie. Via ferraty, zwane „żelaznymi drogami”, są wymagającymi szlakami turystycznymi o charakterze wspinaczkowym, które są ubezpieczone, to znaczy, że trudniejsze jej fragmenty wyposażono w linę poręczową, a do asekuracji służy specjalna lonża. W książce omówiono zagadnienia związane z planowaniem wycieczek na via ferraty oraz dokładnie opisano 20 tras o różnym stopniu trudności, do każdej drogi dołączono mapę z charakterystycznymi punktami i trudnościami technicznymi. Znakomitym pomysłem jest umieszczenie kodów QR, dzięki którym można pobrać mapę i współrzędne GPS parkingu. Wyróżnienia w tej kategorii przyznano dwóm publikacjom: „Nowa Korona Polskich Gór. 38 szczytów według nowej regionalizacji Karpat i Sudetów” Krzysztofa Bzowskiego (Bezdroża) i „Szlaki turystyczne Polski. 77 najciekawszych tras pieszych, rowerowych, wodnych, kolejowych i tematycznych” Beaty i Pawła Pomykalskich (Bezdroża). Czym jest Nowa Korona Polskich Gór? W 2018 roku w wyniku nowego podziału fizycznogeograficznego Polski liczba punktów na liście najwyższych rodzimych szczytów zwiększyła się z 28 do 38: 22 w Karpatach, 15 – w Sudetach oraz jeden w Górach Świętokrzyskich. „Nowa Korona Polskich Gór” zawiera opisy poszczególnych pasm i masywów, uzupełnione o mapki i profile …