Cóż za czasy, mój Boże. Sięga człowiek po powieść wychwalaną pod niebiosa przez wydawcę i po kilku stronach ciska nią zniesmaczony do kosza. Bierze do ręki tom udzielający ponoć rad na wszystkie bolączki dzisiejszego świata i niebawem natyka się na monstrualny bełkot. Szuka satysfakcji w biografiach i wspomnieniach, ale i tu autorzy go zawodzą: jedni kłamią w żywe oczy, inni okazują się postaciami nieciekawymi z mało interesującą przeszłością. Przykładem Jonathan Franzen, zaliczany do nurtu „realizmu histerycznego” obok takich twórców jak Don DeLillo, Thomas Pynchon, Salman Rushdie czy Zadie Smith. (Według brytyjskiego krytyka, Jamesa Wooda, który pierwszy wprowadził ten termin, wszyscy oni starają się „zmienić powieść w teorię społeczną”, wskutek czego czytelnik dowiaduje się, „jak funkcjonuje świat, nie zaś jakimi uczuciami coś obdarzamy”.) Franzen, autor czterech zaledwie tomów, międzynarodową sławę zdobył powieścią „Korekty” (2001, wyd. pol. 2004), historią ludzi, którzy próbując korygować błędy rodziców popełniają nowe, niewłaściwie oceniają sytuację, podejmują fatalne decyzje. Ale jego „personal history”, jak Franzen tłumaczy w podtytule swą najnowszą książkę „The discomfort zone” (Farrar, Straus & Giroux), też wydaje się być złym posunięciem – dawno już nie napotkałem równie zgodnych w swym potępieniu recenzji. Głównym zarzutem jest niepoważne traktowanie odbiorcy: „Autor zaledwie rozepchał kilka wcześniejszych kawałków”, pisze z wyraźną niechęcią Daniel Mendelsohn w „New York Times”. Wtóruje mu Lionel Shriver z londyńskiego „Daily Telegraph”: „Fakt, że Franzenowi nie chciało się napisać niczego nowego, choćby konkluzji spajającej wszystkie niezborne fragmenty, wskazuje na lenistwo obraźliwe dla czytelnika”. Wszyscy podkreślają, że zebrane w tomie teksty – poświęcone tematom tak różnym jak twórczość Charliego Schulza (twórcy komiksu „Fistaszki”) i problem winy K. w „Procesie” Kafki – były już publikowane, tu zaś pełnią rolę swego rodzaju osnowy, na której autor haftuje cienką nitką ledwie …