Wreszcie można podróżować! Ten ostatni rok dał się nam we znaki, zmęczeni lockdownami chcemy wreszcie odpocząć, wyrwać się z domów. I nie jest ważny cel: lokalnie czy światowo. Podla­sie, Bieszczady, Zanzibar czy Japonia. Na szczęście kolejne obostrzenia są zdejmowane. Branża tury­styczna z optymizmem patrzy na kolejne miesiące. Widać też zainteresowanie publikacjami podróżni­czymi na księgarskich półkach. Jak informuje Em­pik, pomiędzy 1 a 26 kwietnia odnotowano wzrost sprzedaży książek z kategorii turystycznej. „Kupo­waliśmy je znacznie chętniej niż w analogicznym okresie 2019 roku, kiedy to podróże mogliśmy od­bywać nie tylko palcem po mapie lub w wyobraź­ni” – skomentowała Monika Marianowicz, rzecz­nik prasowy tej firmy. Dla map ten wzrost wyniósł 162 proc., dla atlasów – 224 proc., a dla przewodni­ków – blisko 300 proc.! Jak odnaleźć się w gąszczu publikacji? Mamy nadzieję, że cennym drogowska­zem, rekomendacją będą dla czytelników Nagrody Magellana. Ideą Nagród Magellana przyznawanych przez „Magazyn Literacki KSIĄŻKI” jest wyróżnianie wy­dawców wartościowych – pod względem meryto­rycznym i graficznym – książek turystycznych. W tegorocznej edycji, podobnie jak przed rokiem, naj­trudniej było wyłonić zwycięzców w kategorii „książ­ka podróżnicza” oraz „książka reportażowa”, w któ­rych rywalizowało wiele tytułów. Wśród zgłoszonych publikacji znalazły się znakomite perełki edytorskie. Lubimy ładne rzeczy. Dotyczy to także książek. Do­bra treść to jeszcze za mało. Wyznacznikiem wiary­godności są też emocje, które konkretna publika­cja budzi. Co cenimy u autorów? Liczy się rzemio­sło, prawda, ale i unikatowy styl pisania, bystre oko, a nadto wrażliwość. Komisja konkursowa przyznała 15 nagród głów­nych i 20 wyróżnień. Nadesłane tytuły rozpatrywa­no w 14 kategoriach, a wśród nich pojawiła się nowa kategoria: „przewodnik literacki”. Nagrodę główną w kategorii „PRZEWODNIK LITE­RACKI” otrzymały ex aequo dwie publikacje: „Nie taka zła. Przewodnik po Warszawie Leopolda Tyrmanda” Grzegorza Sołtysiaka (Muzeum Po­wstania Warszawskiego) i „Osobisty przewodnik po Pradze” Mariusza Szczygła (Dowody na Istnie­nie). Grzegorz Sołtysiak, historyk, dzienni­karz i publicysta specjalizujący się w tematyce okresu PRL-u i varsaviani­styce, opisał miejsca w Warszawie związane z życiem i twórczością Le­opolda Tyrmanda. Autor zaprasza na spacer wielbicieli pisarza, ale także osoby, które chcą poznawać Warszawę w sposób nieoczywisty. Warszawę lat pięćdziesiątych i sześć­dziesiątych. Można więc podążać szlakiem literac­kim, szlakiem jazzu, którego Tyrmand był propagato­rem, czy „szlakiem hańby”, wiodącym przez kolejne knajpy warszawskie, gdzie pisarz bywał. Przewodnik w ciekawy sposób łączy wiedzę literacką z historią miasta. Książka pięknie wydana i bogato ilustrowana zdjęciami z tamtych czasów. Nowa książka słynnego wielbiciela czeskiej kultury Mariusza Szczygła roz­budza apetyt na Pragę. A opowiadać tak jak Szczygieł potrafi mało kto. Jest wnikliwym i wrażliwym obserwato­rem. W 60 miniesejach opisał swoje miejsca, nieoczywiste atrakcje w stoli­cy Czech, omijając jednocześnie „obowiązkowe punkty wycieczki” rekomendowane przez klasyczne przewodniki. Nie zabrakło odniesień do Haška, Kafki czy Hrabala. Autor „Gottlandu” pozwala poznać Pra­gę i jej mieszkańców (wszak z miejscami wiążą się ludzie) bez wychodzenia z domu. Opowieści skrzą się od anegdot, ale i gorzkich konstatacji, jak w rozdziale o czytelnictwie – przeciętny Czech czyta średnio 17 książek rocznie, a jak wynika z najnowszego ba­dania Biblioteki Narodowej – tylko 10 proc. Polaków czyta więcej niż siedem książek w roku. Kiedy u nas przynajmniej jedną książkę przeczytało 42 proc. ro­daków, u nich – 78 proc.! Na jednym ze spotkań autorskich Szczygieł udzie­lił uczestnikom rady, jak powinni zwiedzać Pragę: „Jedźcie do Pragi z moim przewodnikiem i zwiedzaj­cie z nim miasto przez dwa dni. Trzeciego porzućcie książkę, wsiądźcie do tramwaju byle jakiego, jedźcie na pętlę, potem idźcie gdzie oczy poniosą. Na pewno będzie jakaś knajpka, gdzie będzie można zjeść i się napić, a nawet pięć knajpek. Na pewno wrócicie. Za­wsze się wraca”. Subiektywny przewodnik Mariusza Szczygła po Pradze został opatrzony fotografiami Filipa Sprin­gera. Wyróżnienie w tej kategorii otrzymała książka Jakuba Kornhausera „Premie górskie najwyższej kategorii” (Książ­kowe Klimaty). To literacki przewodnik rowerowy po zakątkach Krakowa. A jak wygląda stolica Małopolski opi­sywana z perspektywy rowerowego siodełka autora, który na co dzień jest poetą, tłumaczem i nauczycielem akademickim Uni­wersytetu Jagiellońskiego? „Autor zabiera czytelnika w przeszłość, czasem sięgając do PRL-u, niekiedy od­krywając dużo starsze, fascynujące szczególiki, by nagle przyspieszyć i przeskoczyć do czasów współ­czesnych. Jego oczami obserwujemy historię wzro­stu miasta zarówno poprzez przyłączanie okolicz­nych miejscowości, jak i rozszerzające się blokowiska pochłaniające dawne pola i łąki. Narrator pokazuje lokalne zwyczaje, kpi z niezrozumiałych urzędni­czych decyzji, nawiązuje do dzieł kultury, ilustruje skutki inwestycyjnego boomu” – w punkt opisał Adam Słupski w numerze 7/20 „Magazynu Literac­kiego KSIĄŻKI”. W kategorii „PRZEWODNIK ILUSTROWANY” nagro­dy nie przyznano, wyróżniono natomiast trzy publi­kacje: „Wybrzeże Chorwacji. Dalmacja” Zuzanny Brusić, Salomei Pamuły oraz Beaty i Pawła Pomy­kalskich (Bezdroża), „Japonię” Krzysztofa Dopierały (Bezdroża), a także „Wyspy Owcze z pierwszej ręki. Praktyczny przewodnik turystyczny” Sabiny Poul­sen i Sergiusza Pinkwarta (Lara Books). Dwa pierwsze przewod­niki ukazały się w na­grodzonej w ubiegłym roku serii „Travel&Sty­le”. Autorami obu publi­kacji są doświadczeni podróżnicy, znani z rze­telności i dobrego pióra. Informacje są zwięzłe i konkretne, podane w atrak­cyjnej formie. Cykl promuje podróżowanie jako styl życia. Wyróżnia się nowoczesną i oryginalną szatą graficzną. Treści podzielono na kilka części oznaczo­nych ikonami: travel&food – z myślą o amatorach lokalnych smaków, travel&family – dla podróżują­cych z dziećmi, travel&culture – dla osób pragnących zgłębić historię, travel&nature – dla miłośników przyrody, travel&active i travel&relax – z propozycjami odpowiednio: sportowych aktyw­ności i spokojniejszych form odpoczynku. Przewod­niki przemawiają do czytelników materiałem wizual­nym – mnóstwo tu fotografii i grafik prezentujących najważniejsze atrakcje. „Wyspy Owcze z pierwszej ręki” to efekt współpracy podróżnika, laure­ata Nagrody Magellana za pierwszy przewodnik po Gambii, i Polki miesz­kającej na Wyspach Owczych od po­nad 15 lat, która przemierzyła archi­pelag 18 wysp na Północnym Atlan­tyku, poznała też i wrosła w tamtejszą kulturę. Powstał więc praktyczny przewodnik z mnóstwem autorskich zdjęć, niewielki pod wzglę­dem formatu, w sam raz do plecaka, ale bogaty w informacje, rady, ciekawostki, słowniczek języka farerskiego, znajdziemy tu nawet przepisy kulinarne kuchni farerskiej, na szczęście autorka oszczędziła receptur na marynowaną owczą głowę czy fermen­towaną jagnięcinę. Książka otwiera cykl „Z pierw­szej ręki”. W kategorii „PRZEWODNIK KIESZONKOWY” rów­nież nie wyłoniono zwycięzcy, natomiast wyróżnie­nie przyznano dwóm publikacjom: „Dolina Biebrzy. Travelbook” Joanny Łenyk-Barszcz i Przemysława Barszcza (Bezdroża) oraz „Kuba. Explore! guide light” (ExpressMap). Nad Biebrzę warto się wybrać nieza­leżnie od sezonu – przekonują autorzy przewodnika. To jedna z ostatnich dzi­kich rzek na świecie, niepodzielnie króluje tu przyroda. W książce znaj­dziemy różne propozycje poznania atrakcji Doliny Biebrzy: podczas spły­wu kajakowego, pieszych wędrówek, lotu balonem, jazdy rowerem, a nawet podczas nur­kowania. Ciekawie napisany przewodnik, bogaty w praktyczne informacje i lokalne ciekawostki. „Kuba. Explore! guide light” to prze­wodnik zawierający dziesięć różnych tras zwiedzania wyspy, która jest połą­czeniem egzotyki‚ latynoskich rytmów i ustroju‚ który sami doskonale pamię­tamy‚ lecz tutaj przyjął on wyjątkowe oblicze. Kuba jest pełna kontrastów i różnorodnych atrakcji. „Podążanie za kubańską atmosferą to chyba najlepszy kierunek zwiedzania” – czytamy we wstępie. Ale warto mimo wszystko kierować się wskazówkami z przewodnika, by poznać chociażby tak ciekawe miejsca jak wyjąt­kowe wydawnictwo Vigía w Matanzas, w którym wszystkie książki są niepowtarzalne, bowiem powstają ręcznie. Przewodnik opatrzony jest ilustro­wanymi mapami i znakomicie sprawdzi się jako to­warzysz wyjazdów zarówno dla tych, którzy podróżu­ją na własną rękę, jak i dla tych, którzy wybierają się na urlop razem z biurem podroży. Nie brakuje w pu­blikacji informacji praktycznych oraz ciekawych opi­sów z zakresu historii, tradycji i przyrody. W kategorii „PRZEWODNIK DLA AKTYWNYCH” zwy­ciężyły dwie publikacje: „Wielka Korona Tatr” An­drzeja Marcisza (Bezdroża) i „Projekt 100 wulka­nów. Przewodnik trekkingowy. Top 15” Grzegorza Gawlika (Bezdroża). A więc góry górą! Turystyka górska cieszy się wśród Polaków ro­snącą popularnością. Według danych Tatrzańskie­go Parku Narodowego w minione wakacje na szlaki wyruszyło ponad 1,28 mln osób. Frekwencja tury­styczna była nieznacznie mniejsza niż w 2019 roku. Z kolei Bieszczadzki Park Narodowy odnotował bli­sko 70 tys. gości, czyli o 15 proc. więcej niż w po­przednim roku. Obie nagrodzone książki skierowane są do do­świadczonych turystów oraz profesjonalistów. Wielką Koronę Tatr tworzy 14 tatrzań­skich ośmiotysięczników, które speł­niają dwa kryteria: mają ponad 8000 stóp i wznoszą się co najmniej 100 m nad przełęczą oddzielającą je od naj­wyższego szczytu w okolicy. Niestety żaden ze szczytów Wielkiej Korony Tatr nie znajduje się na terenie Polski. Ale do jednego z nich można od strony polskiej wejść. Andrzej Mar­cisz, doświadczony krakowski taternik i alpinista, w przewodniku dokładnie opisał, jak można skom­pletować wszystkie szczyty. „Wielka Korona Tatr” za­wiera informacje o 101 szlakach, trasach i drogach wspinaczkowych. Jak zaznacza autor, te drogi to jego subiektywny wybór. Przewodnik zawiera także szczegółowe mapy przygotowane przez zawodowe­go kartografa i tatrzańskiego hobbystę Rafała Joń­cę. Przewodnik Grzegorza Gawlika jest równie oryginalny i subiektywny. Au­tor dzieli …