„Podróż przecież nie zaczyna się w momencie, kiedy ruszamy w drogę i nie kończy, kiedy dotarliśmy do mety. W rzeczywistości zaczyna się dużo wcześniej i praktycznie nie kończy się nigdy, bo taśma pamięci kręci się w nas dalej, mimo że fizycznie dawno już nie ruszamy się z miejsca. Wszak istnieje coś takiego jak zarażenie podróżą i jest to rodzaj choroby w gruncie rzeczy nieuleczalnej” – pisał Ryszard Kapuściński w książce „Podróże z Herodotem”. Cytat ten widnieje na statuetkach i dyplomach wręczanych tegorocznym laureatom konkursu i nie mamy najmniejszych wątpliwości, że słowa wybitnego podróżnika, pisarza i reportażysty są im bardzo bliskie, bo także im przyświeca cel dogłębnego poznania świata. Cesarz reportażu pisał też o nieskończoności podróży: „wyprawy takie można przedłużać, powtarzać, zwielokrotniać przez lektury książek, studiowanie map, oglądanie obrazów i fotografii”. To dzięki książkom możemy przenieść się nawet na drugi koniec świata, poznać historię ciekawych ludzi. Uhonorowane w tym roku publikacje dostarczą czytelnikom wiele emocji, wiedzy o świcie, przyjemności, przemyśleń i mamy nadzieję rozbudzą głód podróży. Co docenialiśmy u autorów? Rzemiosło, prawdę, ale i unikatowy styl pisania, wrażliwość i bystre oko. Grecja, Wyspy Owcze, a może Chiny… Nieważne! „Podróż może zacząć się tuż za płotem” – mówi Tomasz Słomczyński, autor wyróżnionego reportażu „Kaszëbë”, od lat przemierzający pieszo Pomorze. A Łukasz Supergan, zdobywca tytułu PODRÓŻNIK ROKU 2021, podkreśla, że podróżowanie jest dla niego „próbą zrozumienia świata, poznania go z bliska, bez pośpiechu i powierzchowności, konfrontowaniem umysłu z »innym«”, z kolei wędrówka przez góry to „szukanie odpowiedzi o siebie samego i próba uchwycenia tego, co niematerialne”. Jak sam o sobie mówi: „jestem człowiekiem, który spełnia swoje marzenia, nie dbając, czy pasuje do jakiejkolwiek definicji”. Łukasz Supergan otrzymał tę nagrodę za wytrwałość i konsekwentne trzymanie się raz wypracowanego pomysłu na pokonywanie szlaków długodystansowych, podczas których przemierza setki lub tysiące kilometrów, zazwyczaj samotnie. W 2021 roku za cel postawił sobie zimowe przejście polskich gór – w ciągu niemal 49 dni pokonał 1100 km przez Sudety i Karpaty. Ma też na swoim koncie dwukrotne przejście Łuku Karpat, zimowy trawers Islandii i przebycie irańskiego łańcucha Gór Zagros. Wędrował w Himalajach, Karakorum, Tien-Szanie, Pamirze, Pirenejach, Alpach, Izraelu, Palestynie. Jest autorem książek „Szlaki Polski. 30 najpiękniejszych tras długodystansowych” (Bezdroża), „Pieszo do irańskich nomadów” (Muza) i „Pustka wielkich cisz” (Sorus). *** Ideą Nagród Magellana przyznawanych przez „Magazyn Literacki KSIĄŻKI” jest wyróżnianie wydawców wartościowych – pod względem merytorycznym i graficznym – książek turystycznych. W tym roku do konkursu zgłoszono ponad 80 tytułów, które nadesłały oficyny wydawnicze, ale też instytucje kultury, jednostki samorządowe, a także sami autorzy, którzy wydali swoje książki w ramach selfpublishingu. Komisja konkursowa przyznała 14 nagród głównych i 22 wyróżnienia. Nagrodę główną w kategorii PRZEWODNIK TEKSTOWY otrzymała publikacja „Wyspy Owcze. Przewodnik turystyczno-kulturowy”, której autorami są farerscy specjaliści: Maciej Brencz, Kinga Eysturland, Marcin Jakubowski, Łukasz Łach i Marcin Michalski (Prywatne Centrum Informacji Turystycznej TRAMP). To praktyczne kompendium wiedzy z mnóstwem autorskich zdjęć, przewodnik niewielki pod względem formatu, a przy tym lekki, w sam raz do plecaka, za to bogaty w informacje praktyczne, rady i ciekawostki. Dołączone do książki kody QR kierują do treści multimedialnych,które są świetnym dopełnieniem informacji zawartych w przewodniku. Warto zwrócić uwagę na obszerny rozdział poświęcony farerskiej kulturze, która w Polsce jest wciąż mało znana. Polscy miłośnicy literatury mogą sięgnąć po kilka dzieł z Wysp Owczych tłumaczonych na nasz język – dzięki „Serii Dzieł Pisarzy Skandynawskich” Wydawnictwa Poznańskiego. Ale w przewodniku zwrócono uwagę na kilku interesujących twórców, których w naszym kraju warto byłoby wydać. A jak wygląda stan czytelnictwa Farerów? Nie prowadzono dotychczas takich badań, ale, jak wskazano, „można pokusić się o tezę, że przynajmniej dla sporej części społeczeństwa literatura jest istotnym elementem codzienności”. Farerzy czytają w języku macierzystym, ale i po duńsku, i angielsku. Rocznie ukazuje się ponad 200 tytułów (z przewagą fikcji), na archipelagu działa 40 bibliotek, ponad 10 wydawnictw i kilka księgarń. W kategorii PRZEWODNIK KIESZONKOWY I ILUSTROWANY nagrodę główną przyznano publikacji „Warszawa. Ucieczki z miasta. Ilustrowany przewodnik weekendowy” Malwiny i Artura Flaczyńskich (Bezdroża). Podróżniczy duet podrzuca czytelnikom pomysły na 64 wycieczki wokół stolicy. Są to propozycje zarówno na kilkugodzinne wyprawy, jak i dłuższe, weekendowe. Znajdziemy tu miejsca, gdzie można się zrelaksować nad wodą czy w lesie, pozwiedzać albo spędzić aktywnie czas z rodziną. Od malowniczych okolic Warszawy po Biebrzański Park Narodowy, Kazimierz Dolny czy Góry Świętokrzyskie. Opisane miejscówki zostały sprawdzone przez autorów osobiście. Obok krótkiej historii, ciekawostek i anegdot, podano też informacje praktyczne: jak dojechać, gdzie zjeść obiad albo dobre ciacho, gdzie przenocować, wypożyczyć sprzęt, jakie są ceny biletów wstępu i godziny otwarcia obiektów itp. Bardzo praktyczny poradnik, a do tego przepięknie wydany, z mnóstwem grafik i zdjęć. Nic tu nie jest przypadkowe, każdy element, każdy materiał ma znaczenie. To co? W drogę! Wyróżnienie w tej kategorii otrzymała publikacja Justyny Boruckiej i Haralda Gatermanna „Gdynia. Przewodnik Architektoniczny” (DOM Publishers), wydana w trzech wersjach językowych: polskiej angielskiej i niemieckiej. Autorzy zachęcają do zwiedzania miasta według ośmiu tras, a każda z nich pozwoli odkryć gdyńskie perełki architektoniczne. W sumie znalazły się tu opisy około 80 budowli i projektów, w tym takie ikony architektury modernistycznej jak „transatlantyki” – budynek mieszkalno-biurowy ZUS-u (dziś jedna z siedzib Urzędu Miasta) i zespół mieszkaniowy BGK (Bankowiec), budynek biurowy Bergenske (dziś komenda policji) czy liczne kamienice przy ul. Świętojańskiej. Są tam także przykłady ciekawej architektury współczesnej, jak kamienica Moderna i budynek biurowo-mieszkalny Transatlantyk na placu Kaszubskim. Autorzy prezentują też murale i projekty metaloplastyczne. Justyna Borucka jest prodziekanem ds. rozwoju na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej, koordynatorem programu Erasmus i współpracy zagranicznej oraz członkiem zarządu Stowarzyszenia Architektów Polskich. Z kolei Harald Gatermann to architekt, profesor z Bochum University. Nagrodę główną w kategorii PRZEWODNIK DLA AKTYWNYCH otrzymały „Tatry Zachodnie. Trek & Travel” Jana Krzeptowskiego-Sabały (Bezdroża). Publikacja bardzo pomocna w planowaniu wycieczek i poznawaniu Tatr Zachodnich. Zawiera opisy 18 tras, w tym na Giewont, Czerwone Wierchy, Rohacze, Otargańce, Bystrą. Znajdziemy tu mnóstwo ciekawostek historycznych i przyrodniczych. Są też opisane atrakcje pod Tatrami – na Podhalu, Orawie i Liptowie – zabytki, muzea, skanseny. W odpowiednim przygotowaniu do wędrówki pomogą mapy, profile wysokości, panoramy i szczegółowe informacje. Przewodnik ma atrakcyjną szatę graficzną, jest bogato ilustrowany. Publikacja napisana przez fachowca: autor z wykształcenia jest leśnikiem, a od 2006 roku dzieli się swoim górskim doświadczeniem jako przewodnik tatrzański. Specjalizuje się w wycieczkach przyrodniczych i edukacyjnych. Należy do Stowarzyszenia Edukatorów Leśnych. W tej kategorii wyróżniono: „242 miejsca w Grecji, które warto zobaczyć, żeglując. Przewodnik” Elżbiety i Piotra Kasperaszków (Nautica) i „GlobRower. Poradnik podróżnika rowerowego” Marcina Jakuba Korzonka (KaraNet Marcin Korzonek). Znakomita para żeglarzy i podróżników stworzyła przewodnik po ich ulubionej malowniczej Grecji. Rejs po akwenach tego turystycznego kraju dzięki książce będzie niezapomniany, autorzy zadbali o to, aby pojawiło się w nim jak najwięcej ciekawych i nieoczywistych miejsc. Sezon żeglarski rozpoczyna się już w kwietniu i trwa aż do października. Można więc, korzystając ze sprzyjającej pogody, żeglować przez większą część roku. Dodatkowym atutem poradnika są praktyczne wskazówki związane z postojami i kotwiczeniem jachtu. „GlobRower. Poradnik podróżnika rowerowego” to idealna książka dla miłośników jednośladów. Autor zawarł w niej mnóstwo praktycznych informacji, które potrzebne są do zorganizowania wielodniowego wyjazdu rowerowego, znajdziemy tu też propozycje tras i interesujących regionów na wyjazd. Napisana została przez fachowca – Marcin Jakub Korzonek to doświadczony instruktor turystyki rowerowej, podróżnik, dziennikarz, fotograf. W ciągu 25 lat zorganizował 19 wypraw rowerowych przez ponad 30 krajów. Teraz dzieli się swoim doświadczeniem i inspiruje do poznawania świata z perspektywy dwóch kółek. Nagrodę główną w kategorii MAPA, PLAN I ATLAS TURYSTYCZNY zdobył „Atlas Wina – Polska” Mariusza Kapczyńskiego (Explanator After Hours). Jury doceniło pionierską publikację poświęconą rodzimemu winiarstwu, które, jak podkreśla autor „nabrało tempa i nie ma zamiaru zwalniać”. W opracowaniu znalazły się tylko te winnice, które są zarejestrowane i prowadzą sprzedaż win. Dzięki tej publikacji można przekonać się, jak wiele atrakcyjnych punktów enoturystycznych mamy w naszym kraju. Mariusz Kapczyński jest krytykiem winiarskim i popularyzatorem kultury wina, jurorem konkursów winiarskich. Jego publikacja zawiera szereg ciekawostek, przeczytamy tu o winiarskich tradycjach w naszym kraju, znajdziemy też rozważania dotyczące przyszłości tej dziedziny przemysłu. Omówiono najważniejsze regiony, bo najbardziej istotnym czynnikiem wpływającym na jakość wina jest miejsce, w którym rodzą się winogrona, czyli terroir, ale też takie czynniki jak ukształtowanie terenu czy klimat. Nie zabrakło też praktycznych informacji, zdjęć, infografik i map z zaznaczonymi atrakcjami turystycznymi. Wzorem dla tej publikacji jest sławny „Atlas Świata Wina” Hugh Johnsona i Jancis Robinson. Miejmy nadzieję, że kiedyś dorówna mu objętością, ale to już zależy od polskich winiarzy. Wyróżnienie w tej kategorii przyznano mapie „Gorce i Pieniny. Mapa panoramiczna. 1: 52 000” (ExpressMap). Laminowana, wodoodporna, doskonale czytelna i poręczna mapa, w której zastosowano tzw. rzut panoramiczny do prezentacji ukształtowania terenu. Niewątpliwym atutem są fotografie panoramiczne wykonane w różnych punktach widokowych regionu (m.in. na Trzech Koronach, Turbaczu, na wieży widokowej w Magurkach czy Sokolicy) wraz z opisami widocznych szczytów. Mapa posiada bogatą treść turystyczną, uwzględnia szlaki piesze, szlaki i ścieżki rowerowe, ścieżki przyrodnicze, edukacyjne i spacerowe, muzea, zabytki i inne interesujące turystycznie obiekty. Nagrodę główną w kategorii ALBUM zdobyła publikacja „Polskie góry. Od Hali Izerskiej do źródeł Sanu” Malwiny, Agnieszki …