Był to rok obfitujący w rocznice: polskie i zagraniczne, urodzin i śmierci znanych postaci, stworzenia wielkich dzieł i nadzwyczajnych odkryć naukowych. Znamienne wydają się drogi życiowe i dokonania pisarskie autorów urodzonych w 1905 roku, czyli przed stu laty. To najbardziej wiarygodni świadkowie swojej epoki, mający w pamięci niewyobrażalne dla nas – współczesnych wydarzenia pierwszej wojny światowej. W latach trzydziestych swojego stulecia byli już ludźmi dojrzałymi, musieli dokonywać wyborów światopoglądowych i artystycznych, stawiać czoła praktyce faszyzmu i komunizmu.Przypomnijmy trzech spośród tych świadków stulecia, urodzonych w 1905 roku: Arthura Koestlera, Eliasa Canetti’ego i Jean- Paula Sartre’a. Wędrówka wśród idei Biografowie Koestlera mówią, że wędrował wśród idei: najpierw wybrał radykalny syjonizm, potem stalinizm i wreszcie został zdeklarowanym przeciwnikiem zimnej wojny. Urodzony w Budapeszcie w rodzinie żydowskiej po studiach w Wiedniu mieszkał w Niemczech i Wielkiej Brytanii, gdzie zmarł śmiercią samobójczą w 1983 roku. Pod koniec lat 30. odbył niezwykłą edukację polityczną: czteromiesięczny pobyt w celi śmierci w Hiszpanii po oskarżeniu o szpiegostwo, po uwolnieniu wystąpił z Komunistycznej Partii Niemiec w 1937 roku, w 1939 roku znalazł się we Francji w obozie dla komunistów; kiedy przedostał się do Anglii, został osadzony w więzieniu z zarzutem szpiegostwa na rzecz nazistów. Dopiero w pierwszych latach drugiej wojny światowej znalazł się w armii brytyjskiej. Najbardziej znaną powieścią Koestlera jest „Ciemność w południe”, wydana w Anglii w 1940 roku. Pokazał w niej ofiary procesów stalinowskich, zestawiając je z poglądami wykonawców decyzji dyktatora. Powieść została przetłumaczona na 30 języków. Poza utworami rozliczeniowymi – ze stalinizmem i komunizmem, publikował prace naukowe i filozoficzne. Pod koniec życia interesował się zagadnieniami mistycyzmu i zjawisk paranormalnych. …