Gdy Stanisław Witkiewicz, ojciec Witkacego, pisał w latach siedemdziesiątych dziewiętnastego wieku na łamach „Wędrowca”, że w Europie polskie malarstwo łatwo rozpoznać po ilości czarnej farby potrzebnej do utrwalania narodowych wizji, miał świadomość, iż motywy śmierci są dla nas wyjątkowo atrakcyjne. Wychowany w duchu polsko-romantycznego mesjanizmu nie mógł nie dostrzegać, że patos śmierci i związanej z nią ofiary czyni z nas naród rozgrzeszony, moralnie czysty i szlachetny, naznaczony piętnem wielkości. Wiedział, że w tak pięknym cierpieniu i umieraniu nie dorówna nam żadna inna europejska nacja i dobrze by było, żeby inni to docenili. Różnie z tym docenianiem bywało. Fiodor Dostojewski, szczerze nienawidzący owej skłonności Polaków do „literackiej” teatralizacji śmierci, widział w tym zjawisku niezrozumiałą aberrację psychologiczną, tyleż groteskową, co i śmieszną zarazem. Ale Dostojewskiego raczej nie słuchaliśmy. Wszelako zawsze byliśmy niezwykle wyczuleni na głosy tych, którzy w kolejnych naszych narodowych tragediach „byli w tych dniach Polakami”, jak chociażby wtedy, gdy po powstaniu listopadowym zniewoloną ojczyznę opuszczał „kwiat polskiej inteligencji”, a na drodze do Francji był on przez Niemców opłakiwany rzęsistymi łzami. Tak było… Nie sądzę jednak, żeby Stanisław Witkiewicz mógł przewidzieć, iż owa „czarna farba” stanie się podstawowym i trwałym kolorem przy tworzeniu przyszłych polskich wizji, wśród których narodowe klęski, upadki, katastrofy …