Piątek, 12 marca 2021
DRUKARNIA POLSKA W POZNANIU
CzasopismoBiblioteka Analiz
Tekst pochodzi z numeruBiblioteka Analiz nr 542 (5/2021)
Wypuszczała na rynek największe gazety i tygodniki z terenów Wielkopolski i Pomorza, drukowała papiery wartościowe oraz bilety tramwajowe, posiadała kilkaset ekspozytur i agencji rozsianych po całym świecie. Zajmowała dwie trzypiętrowe kamienice w centrum Poznania, a jej dalszy rozwój brutalnie przerwała wojna. U zarania dziejów przedsiębiorstwa „Drukarnia Polska S.A.” stał niewielki, poznański zakład poligraficzny o nazwie „Drukarnia Polska”, który w 1871 roku rozpoczął wydawanie oraz druk „Orędownika”, gazety w języku polskim ukazującej się na terenie zaboru pruskiego, mającej za cel wzmacnianie polskości oraz konsolidowanie środowisk narodowych. Właścicielem drukarni, wydawcą „Orędownika”, jak również jego redaktorem naczelnym był dziennikarz i działacz polityczny, doktor filozofii Roman Szymański. Przedsiębiorstwo mieściło się przy ul. Podgórnej 7. Pismo borykało się z licznymi trudnościami, zarówno ekonomicznymi, jak i politycznymi, gdyż na jego łamach ukazywały się publikacje krytykujące nie tylko antypolską politykę władz pruskich, ale również ugodowe grupy polskich ziemian, a także obserwowane z niepokojem przez szeroko pojęte środowiska mieszczańskie i kościelne (do nich właśnie Szymański adresował swoją gazetę) ruchy socjalistyczne. W 1906 roku wszedł Szymański w spółkę z grupą osób reprezentujących ideologię narodowodemokratyczną i założył z nimi „Nową Drukarnię Polską”, spółkę o kapitale 80 tys. marek, która przejęła wydawanie oraz druk „Orędownika”. W skład zarządu spółki weszli – oprócz Szymańskiego – Marian Seyda oraz Roman Leitgeber, a członkami rady nadzorczej zostali: Celestyn Rydlewski, Antoni Chłapowski, Bernard Chrzanowski, Bolesław Krysiewicz, Stefan Michalski, Władysław Mieczkowski, Felicjan Niegolewski. Firma, mieszcząca się w jednopiętrowym budynku przy ul. Podgórnej, dysponowała niewielką zecernią ręczną oraz dwiema maszynami pospiesznymi. Kontynuowała edycję „Orędownika”, a od roku 1906 rozpoczęła wypuszczanie na rynek kolejnego dziennika, „Kuriera Poznańskiego”. Obu periodykami kierował jako redaktor naczelny Marian Seyda, znany działacz narodowy oraz publicysta. Zarząd „NDP” stopniowo rozwijał swoje przedsiębiorstwo, wprowadzając różnego rodzaju ulepszenia techniczne oraz organizacyjne. W 1909 roku zakupiono pierwszą maszynę linotypiczną, w dwa lata później sprowadzono kolejną. W 1912 nastąpiła przeprowadzka do większych pomieszczeń wynajmowanych w nowej kamienicy przy ul. Świętego Marcina 63, w nowej siedzibie pojawiła się już bardziej nowoczesna maszyna drukarska – ośmiostronicowa rotacyjna. Przerwą w rozwoju firmy był okres I wojny światowej: „NDP” oraz obie gazety ściągnęły na siebie ataki środowisk poznańskich Niemców, jako propagujące polskie idee niepodległościowe oraz wiarę w zwycięstwo państw ententy, a także restrykcje ze strony władz pruskich. Najpierw wojskowa cenzura mocno ograniczała patriotyczną wymowę artykułów, a w roku 1916 gubernator warszawski (po wypędzeniu Rosjan z ziem wschodniego zaborcy, Niemcy kontrolowali już nie tylko Wielkopolskę, ale również cały teren tzw. Królestwa Kongresowego) zabronił wydawania „Orędownika” i „Kuriera Poznańskiego”. To samo uczyniły władze austriackie na terenie Galicji. „Nowa Drukarnia Polska” działała jednak dalej, wypuszczając na rynek publikacje o neutralnym charakterze lub drukując ulotki i afisze propagandowe na zlecenie władz niemieckich. Rewolucyjna fuzja W 1919 roku, w wolnej Polsce, powstało towarzystwo akcyjne „Drukarnia Polska”, którego dyrektorem został przybyły z Tylży polski drukarz Edward Józef Pawłowski. 1 lipca 1920 roku nastąpiło połączenie „NDP” z „DP” pod nazwą „Drukarnia Polska S.A.” Nowa spółka, z dwuosobowym zarządem w osobach Pawłowskiego oraz wydawcy i działacza społecznopolitycznego Romana Leitgebera, przejęła działającą w Poznaniu przez cały okres zaboru pruskiego drukarnię założoną w roku 1794 przez Georga Jacoba Deckera wraz z obszernym gmachem przy ul. Świętego Marcina 70 oraz parkiem maszynowym. Przejście budynku i drukarni w ręce polskie spowodowało upadek wychodzącego od roku 1794 niemieckiego dziennika „Posener Zeitung”. Wzmocniona w ten sposób polska spółka akcyjna wykupiła – we współpracy z Bankiem Związku Spółek Zarobkowych – dwie drukarnie niemieckie w Toruniu, co spowodowało zejście z rynku dwóch gazet: „Die Presse” i „Thorner Zeitung”. W ich miejsce powstały czasopisma polskie: „Słowo Pomorskie”, „Drukarnia Toruńska” oraz (od roku 1922) „Gazeta Bydgoska”. Wzrastała liczba coraz nowocześniejszych urządzeń poligraficznych. O ile w roku 1920 Drukarnia Polska dysponowała sześcioma …
Wyświetlono 25% materiału - 601 słów. Całość materiału zawiera 2404 słów
Pełny materiał objęty płatnym dostępem
Wybierz odpowiadającą Tobie formę dostępu:
1A. Dostęp czasowy 15 minut
Szybkie płatności przez internet
Aby otrzymać dostęp kliknij w przycisk poniżej i wykup produkt dostępu czasowego dla Twojego konta (możesz się zalogować lub zarejestrować).
Koszt 9 zł netto. Dostęp czasowy zostanie przyznany z chwilą zaksięgowania wpłaty - w tym momencie zostanie wysłana odpowiednia wiadomość e-mail na wskazany przy zakupie adres e-mail. Czas dostępu będzie odliczany od momentu wejścia na stronę płatnego artykułu. Dostęp czasowy wymaga konta w serwisie i logowania.
1B. Dostęp czasowy 15 minut
Płatność za pośrednictwem usługi SMS
Aby otrzymać kod dostępu, należy wysłać SMS o treści koddm1 pod numer: 79880. Otrzymany kod zwotny wpisz w pole poniżej.
Opłata za SMS wynosi 9.00 zł netto (10.98 PLN brutto) i pozwala na dostęp przez 15 minut (bądź do czasu zamknięcia okna przeglądarki). Przeglądarka musi mieć włączoną obsługę plików "Cookie".
2. Dostęp terminowy
Szybkie płatności przez internet
Dostęp terminowy zostanie przyznany z chwilą zaksięgowania wpłaty - w tym momencie zostanie wysłana odpowiednia wiadomość e-mail na wskazany przy zakupie adres e-mail. Dostęp terminowy wymaga konta w serwisie i logowania.
3. Abonenci Biblioteki analiz Sp. z o.o.
Jeśli jesteś już prenumeratorem dwutygodnika Biblioteka Analiz lub masz wykupiony dostęp terminowy.
Zaloguj się