Według statystyki Biblioteki Narodowej, w roku 2020 wy­dawcy przekazali do Narodowej Książnicy 30.391 książek opublikowanych w formie papierowej. Jest to o 5747 pozycji mniej niż rok wcześniej. Różnica wynosi aż 16 proc. „Jest to największy roczny spadek w liczbie tytułów, jaki odnotowano w całym okresie istnienia III Rzeczypospolitej” – czytamy w 71. nume­rze rocznika „Ruch wydawniczy w liczbach” opracowanego przez Olgę Dawidowicz­-Chymkowską. Jak wskazano, opublikowanie w 2020 roku mniejszej niż przeciętnie liczby tytułów książek można uznać za jeden z efektów pandemii Covid-19 i konsekwencję środków podjętych, aby sobie z nią radzić. Polska nie jest jedynym krajem europejskim, w któ­rym takie zjawisko wystąpiło. We Francji odnotowano 64.121 opublikowanych tytułów w 2020 roku (w stosunku do 79.581 w roku 2019), w Hiszpanii – 76.588 wykorzystanych przez wydawców nu­merów ISBN w roku 2020 (w stosunku do 84.894 w 2019 roku; brak jeszcze danych o całkowitej liczbie publikacji). Spadek liczby opublikowanych tytułów odnotowano także w Szwecji, nie był on jednak wielki – 11.875 (w stosunku do 12.025 w 2019 roku). Wydawcy musieli działać bardziej ostrożnie niż zwykle, uwzględniając możliwość zamknięcia księgarń czy spadek możliwości ekonomicznych potencjalnych nabyw­ców książek. „Szczególnie niechętnie wydawcy decydowali się na wprowadzanie na rynek nowości, publikowanie książek debiutantów, woląc w niepewnych czasach po­legać raczej na sprawdzonych tytułach i autorach. Do takich decyzji skłaniał także fakt, iż nie mogli liczyć na promocję nowych tytułów czy nieznanych autorów przy okazji takich wydarzeń jak targi książki, ponieważ były one w znacznej mierze odwo­ływane” – czytamy w raporcie. Trzeba jednak zaznaczyć, że nie w każdym kraju widoczne jest zmniejszenie ofer­ty wydawniczej. Opublikowanie większej liczby tytułów niż przed rokiem odnotowa­no na przykład w Holandii (33.764, o niemal 3,5 tys. więcej niż w roku 2019) i na Węgrzech (14.694 w roku 2020, 13.901 w 2019). Podstawę prezentowanych danych dla Polski stanowią otrzymywane przez Bi­bliotekę Narodową egzemplarze obowiązkowe, czyli egzemplarze publikacji, które – zgodnie z obowiązującymi przepisami – są przekazywane przez wydawców Naro­dowej Książnicy. Wydawnictwa, które nadesłały najwyższą liczbę opublikowanych w 2020 roku ty­tułów to: Egmont (538), C.H. Beck (456), Ridero (475), Wolters Kluwer (413), Edipresse (400), HarperCollins (323), IPN (273), Nowa Era (263) i Studio JG (258). Język publikacji W 2020 roku 63 proc. książek przesłanych do Biblioteki Narodowej stanowiły tek­sty napisane w oryginale po polsku, przekłady z języka obcego na polski stanowią 20 proc. całej produkcji wydawniczej, a 3 proc. – w całości napisane w języku obcym. Wśród tłumaczeń z języka obcego na polski większość (60 proc.) stanowią teksty literackie, 9 proc. – publikacje religijne, 8 proc. – poradniki. Językiem, z którego najczęściej dokonuje się przekładów, jest angielski (55 proc. wszystkich tłumaczeń). Przekłady z francuskiego stanowią 9 proc. tego zbioru, z nie­mieckiego – 8 proc., z japońskiego – 7 proc., z hiszpańskiego – 4 proc., z włoskiego i norweskiego – po 2 proc. Kategorie tematyczne Teksty literackie stanowiły w ubiegłym roku 30 proc. wszystkich książek, naukowe – 27 proc., popularnonaukowe – 7 proc. Po 6 proc. książki fachowe, dokumentalne i eseje, religijne i ezoteryczne oraz poradniki. 4 proc. stanowiły podręczniki oraz albu­my, książki popularyzatorskie 2 proc. Wśród typów książek, których liczba w 2020 roku zmalała bardzo gwałtow­nie, znalazły się literatura fantastyczna, literatura dla młodzieży i książki dla dzie­ci. Bardzo duże straty poniosły także ka­tegorie książek naukowych i fachowych, publikacje eseistyczne, publikacje infor­macyjne, a także podręczniki szkolne, w tym również podręczniki do nauki ję­zyków obcych. Najszybciej i najbardziej konsekwent­nie rośnie liczba wydawanych w naszym kraju komiksów, a pandemia nie zaha­mowała tego wzrostu. Co ciekawe, wzrost liczebności od­notowano w dziale książek paranauko­wych i ezoterycznych. Wśród kategorii, w których spadki li­czebności były mniejsze niż średnia dla całej produkcji wydawniczej, wymienio­no książki popularnonaukowe, literaturę faktu i poradniki. Zmniejszył się udział przewodników podróżniczych, a te, które zostały wyda­ne, w ogromnej większości oprowadzały po różnych, mniej lub bardziej rozpozna­nych turystycznie, regionach Polski. W stosunkowo niewielkim stopniu zmniejszyła się także liczba książek re­ligijnych oraz albumów i książek arty­stycznych. Teksty literackie Na zbiór tekstów literackich w 2020 ro­ku złożyły się 9043 tytuły, o 802 mniej niż przed rokiem. Liczebność książek li­terackich zmniejszyła się więc z roku na rok o 8 proc. Jest to znaczna zmia­na, jednak – na tle spadków widocznych w całym zbiorze tytułów – nie wydaje się bardzo duża. W 2020 roku naliczono 2638 tytułów należących do literatury pięknej. Jest to o prawie 209 tytułów mniej niż przed rokiem, czyli 7 proc. Przerwany został długi trend wzrostowy – stały przyrost książek należących do tej kategorii, któ­ry trwał od roku 2014 (2047 tytułów) do 2019 (2834 tytuły). Głównym motorem wzrostu liczeb­ności tej kategorii był powiększający się wciąż zbiór otrzymywanych przez Bi­bliotekę Narodową tomików poetyckich. Ten sam typ literatury odpowiada też za zmniejszenie się liczby tytułów należą­cych do literatury pięknej w 2020 roku. W roku tym przysłano do Biblioteki Naro­dowej 1823 tomiki poezji, o 271 mniej niż przed rokiem. Wśród wydawców, którzy publikowa­li utwory tego typu w 2020 roku należy wymienić: Ridero (221), KryWaj (60), Mi­niatura (52), Astrum (35), Wydawnictwo Poligraf (23). Jeśli chodzi o liczbę książek prozator­skich należących do literatury pięknej, to utrzymuje się ona na stałym poziomie. Przysłano 570 egzemplarzy, czyli niemal dokładnie tyle samo, co w roku poprzed­nim. Wśród ambitnych powieści przesła­nych do Biblioteki Narodowej większy niż rok wcześniej jest udział zarówno książek polskich (50 proc., o 4 p.p. wię­cej niż rok temu), jak i współczesnych (62 proc., o 12 proc. więcej niż przed ro­kiem). Pozostałe książki to w 21 proc. li­teratura dwudziestowieczna, w 10 proc. książki opublikowane przed początkiem XX wieku oraz (mniej liczne) książki łą­czące w sobie teksty z różnych okresów. Literatura romansowo-obyczajowa W roku 2020 Biblioteka Narodowa otrzy­mała 1590 tytułów książek należących do literatury romansowo-obyczajowej. Jest to o 12 proc. mniej niż w 2019 ro­ku. „Ten spadek można potraktować ja­ko efekt związanego z pandemią ogra­niczania liczebności publikowanych książek, ale wpisuje się on także w dłuż­szy trend spadkowy, z jakim mamy do czynienia w przypadku publikacji tego typu” – wyjaśniono. W 2015 roku odnotowało najwięk­szą liczbę tytułów (2279 tytułów), od te­go czasu mamy do czynienia głównie ze spadkami. Wśród publikowanych w Polsce tłu­maczeń z zakresu literatury romanso­wo-obyczajowej dominują przekła­dy z literatury amerykańskiej (37 proc. wszystkich przekładów tego typu), an­gielskiej (21 proc.), norweskiej (13 proc.) i niemieckiej (11 proc.). Wydawnictwami, które opublikowały w 2020 roku najwięcej tytułów książek romansowo-obyczajowych, były: Har­per Collins Polska (166), Edipresse Polska (109, 20 dodatkowych tytułów opubliko­wały oba powyższe wydawnictwa w ko­edycji), Wydawnictwo Kobiece (69), WasPos (65) i Ridero (62). Literatura sensacyjno-kryminalna W roku 2020 odnotowano 672 tytuły na­leżące do literatury sensacyjno-krymi­nalnej, czyli o 15 proc. mniej niż w roku 2019. Podobnie jak w przypadku litera­tury romansowo-obyczajowej, zjawisko to można wpisać zarówno w związane z epidemią zubożenie rynku wydawni­czego o pewną część nowych tytułów, jak i w kilkuletnią już tendencję spadko­wą. Ubywa przy tym głównie obcej lite­ratury sensacyjno-kryminalnej. Coraz większy udział w zbiorze książek z tej ka­tegorii mają teksty polskich autorów. Wśród tłumaczeń z zakresu literatury sensacyjno-kryminalnej dominują prze­kłady z literatury amerykańskiej (40 proc. tego typu tłumaczeń) i angielskiej (27 proc.). Liczące się miejsce zajmuje także literatura skandynawska (8 proc. – szwedzka, 2 proc. – norweska, 2 proc. – duńska, islandzka, fińska). Jako znaczące źródło książek wymieniono także litera­turę francuską (5 proc.), niemiecką i wło­ską (po 3 proc.). Liderem wśród autorów książek sensa­cyjno-kryminalnych ze względu na liczbę tytułów wydanych w 2020 roku był zde­cydowanie Remigiusz Mróz (32 tytuły). Wydawnictwa, które w 2020 roku opublikowały dużo książek sensacyjno­-kryminalnych, to: Wydawnictwo Sonia Draga (61 tytułów), Albatros (60), Edi­presse Polska (45), Czarna Owca (37). Z tej grupy tylko Edipresse Polska kon­centruje się na literaturze polskiej (39 ty­tułów). Wśród wydawnictw publikujących polską literaturę sensacyjno-kryminalną można wymienić także Skarpę Warszaw­ską (31), Wydawnictwo Lira (26) …