Po roku 1994, kiedy to weszła w życie obecnie obowiązująca ustawa prawno-autorska, rok 2015 staje się rokiem największych zmian w prawie autorskim. Ustawa nowelizująca, którą śmiało można nazwać "dużą" nowelizacją, przebrnęła drogę legislacyjną "na ostatnich metrach" poprzedniej kadencji Sejmu. "Duża" nowela (z 11 września 2015) była poprzedzona "małą" (z 15 maja 2015), znacznie mniejszą objętościowo, ale również znaczącą. Ustawodawca nie może jednak poprzestać na tej aktywności w obszarze prawa autorskiego - wyrok Trybunału konstytucyjnego z 23 czerwca 2015 woła o interwencję ustawodawczą. W rezultacie, w ciągu kilku miesięcy 2015 w polskim systemie prawa autorskiego zaszły rewolucyjne zmiany. "Duża" nowelizacja Jesteśmy już po terminie wyznaczonym przez ustawodawcę unijnego na implementację Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/28/UE z dnia 25 października 2012 roku w sprawie niektórych dozwolonych sposobów korzystania z utworów osieroconych. Termin implementacji upłynął 29 października 2014 r. Rządowy projekt nowelizacji ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej: u.p.a.p.p.) wpłynął do Sejmu 22 maja 2015. Projektowana ustawa została uchwalona 11 września 2015, ogłoszona zaś w Dzienniku Ustaw z 19 października 2015 (Dz.U. 2015 poz. 1639). W ten sposób wchodzi w życie 20 listopada 2015, za wyjątkiem art. 1 pkt 19, 21, 24 i 25, które zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2016 r. Nowela jest rewolucją w obszarze dozwolonego użytku publicznego. Zasadniczo rozszerza zakres dozwolonego użytku publicznego, choć w niektórych przypadkach go zawęża. Ta ostatnia sytuacja to m.in. zawężenie, czy de facto doprecyzowanie pojęcia "instytucja oświatowa". W poprzednim stanie prawnym pojęcie to nie było zdefiniowane ustawowo, a doktryna interpretowała je szeroko, wykraczając poza placówki mieszczące się w uregulowanym ustawowo systemie oświaty. Obecnie doczekaliśmy się definicji "instytucji oświatowej" w ustawie prawnoautorskiej. Definicja ta wprost odwołuje się do ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Tym sposobem znacznie zawęził się krąg beneficjentów licencji ustawowej wymienionej w art. 27 u.p.a.p.p. (licencja na rzecz instytucji naukowych i oświatowych), który obecnie obejmuje instytucje oświatowe, uczelnie oraz jednostki naukowe w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki (Dz. U. z 2014 r. poz. 1620 oraz z 2015 r. poz. 249). W obrębie tego samego przepisu uregulowano kwestię e-learningu, która od dawna budziła wątpliwości interpretacyjne. Obecnie wiadomo, że możliwość publicznego udostępniania utworów w Internecie w ramach dozwolonego użytku jest ograniczona do "ograniczonego kręgu osób uczących się, nauczających lub prowadzących badania naukowe", które są zidentyfikowane przez beneficjentów licencji z art. 27 u.p.a.p.p. Podobnie doprecyzowano krąg beneficjentów tzw. przywileju bibliotecznego (art. 28 u.p.a.p.p.). Wcześniej krąg ten był nakreślony bardzo ogólnie (biblioteki, archiwa i szkoły), obecnie jest bardzo skonkretyzowany i obejmuje: instytucje oświatowe, uczelnie, instytuty badawcze prowadzące działalność, o której mowa w ustawie z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych, instytuty naukowe Polskiej Akademii Nauk, biblioteki, muzea oraz archiwa. Ponadto w obrębie przywileju bibliotecznego znalazł się kolejny wymóg legalizujący działanie w ramach dozwolonego użytku, wymagający, by czynności dokonywane przez beneficjentów w ramach dozwolonego użytku (użyczanie egzemplarzy utworów, zwielokrotnianie utworów w celu uzupełnienia, zachowania lub ochrony własnych zbiorów oraz udostępnianie utworów w sieciach intranet) nie były dokonywane w celu osiągnięcia bezpośredniej lub pośredniej korzyści majątkowej. Doprecyzowano, że dokonywane przez beneficjentów przywileju bibliotecznego zwielokrotnianie egzemplarzy w celu uzupełnienia, zachowania lub ochrony własnych zbiorów nie może prowadzić do zwiększenia liczby egzemplarzy utworów i powiększenia zbiorów. Co do przywileju udostępniania zdigitalizowanych utworów w sieciach intranet, nie ma on zastosowania, jeżeli takie udostępnianie odbywa się na podstawie uprzednio zawartej umowy z podmiotem uprawnionym. I największa, długo oczekiwana zmiana w obrębie przywileju bibliotecznego - wprowadzenie wynagrodzenia z tytułu użyczania egzemplarzy utworów poza obszar biblioteki czy innej placówki (z wyłączeniem Biblioteki Narodowej). Beneficjentami wynagrodzenia są: 1) twórcy utworu wyrażonego słowem, powstałego i opublikowanego w języku polskim, 2) tłumacze na język polski utworu wyrażonego słowem, powstałego w języku obcym i opublikowanego w języku polskim, 3) współtwórcy utworu wyrażonego słowem, powstałego i opublikowanego w języku polskim, którego wkład jest utworem plastycznym lub fotograficznym; 4) wydawcy utworu wyrażonego słowem i opublikowanego w języku polskim. Podmioty z grup 1-3 otrzymają łącznie 75 proc. kwoty przeznaczonej na wynagrodzenia, zaś wydawcy 25 proc. Wynagrodzenie będzie wypłacane z budżetu państwa (a konkretnie z Funduszu Promocji Kultury) za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Istotne zmiany wprowadzono do instytucji prawa cytatu. Doprecyzowano - co było wątpliwe w poprzednim stanie prawnym - iż możliwość legalnego cytowania obejmuje również całe utwory plastyczne i fotograficzne. Doprecyzowano zakres korzystania z cytatu ("w zakresie uzasadnionym celami cytatu") oraz rozbudowano listę celów, jakie cytat może realizować: wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa, nauczanie, prawa gatunku twórczości. Ponadto dodano dwa nowe przepisy dotyczące prawa cytatu - możliwość korzystania z utworów na potrzeby parodii, pastiszu lub karykatury, w zakresie uzasadnionym prawami tych gatunków twórczości (art. 291 u.p.a.p.p.) oraz możliwość włączania w sposób niezamierzony utworu do innego utworu, o ile włączony utwór nie ma znaczenia dla utworu, do którego został włączony (art. 292 u.p.a.p.p.). Po licznych bojach usunięto …