W ramach cyklu „Wydawcy i księgarze w służbie Rzeczypospolitej” prezentujemy artykuły o ważnych dla polskiej kultury księgarzach i wydawcach. Artykuł dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach Programu „Patriotyzm jutra”. Materiał dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa. W 1796 roku, w wieku 36 lat, przybył do Krakowa Józef Jerzy Trassler, aby „na polecenie władz austriackich, otworzyć drukarnię i księgarnię niemiecką” 1. Swój lokal prowadził na początku przy Rynku Głównym, co sprawiało, że mógł poszczycić się niewątpliwie najbardziej prestiżową lokalizacją w mieście, później przenosił swoją firmę dwa razy, najpierw na ulicę Grodzką, potem na ulicę Wiślną. Od 1798 roku butny Niemiec zaczął używać tytułu ck gubernialnego drukarza i księgarza. Jak podaje Encyklopedia Krakowa: „Początkowo drukował głównie podręczniki służące germanizacji, później – zapewne w celu zwiększenia dochodów – zaczął wydawać literaturę i kalendarze w języku polskim. Wydał gramatyki niemieckie, polskie, katechizmy i tym podobne książki. Wydał też »Modlitwy Węgierskie«, zapewne dla wojska, które tu czasem stało” 2. Raczej nie przyniosło mu to chwały wśród ludu krakowskiego, ponieważ dziś jest postacią zupełnie zapomnianą. I może byłby niezbyt wart przypomnienia, gdyby nie jeden szczególny fakt. W 1809 roku, krótko przed wkroczeniem wojsk Księstwa Warszawskiego do Krakowa, sprzedał księgarnię innemu Niemcowi, młodszemu od siebie o 11 lat, Janowi Jerzemu Fryderykowi Friedleinowi. Sam wyjechał następnie na Morawy. Zmarł w 1813 roku. Wyżej wspomniany J.J.F. Friedlein to dziadek naszego bohatera, Józefa. Jan trafił do Krakowa jako wędrowny towarzysz introligatorski i był jednym z wielu niemieckojęzycznych osadników przybyłych na ziemie zajęte przez zaborców. I jak wielu innych uległ całkowitej polonizacji (jego młodszy syn brał udział w powstaniu listopadowym). Z wykształcenia introligator, z zawodu księgarz. Osiadł w Krakowie …