Według statystyki Biblioteki Narodowej, w roku 2021 wydawcy przekazali do Narodowej Książnicy 33.957 książek opublikowanych w formie papierowej. Jest to o 3566 tytułów i 12 proc. więcej niż w roku 2020. Wzrost liczebności książek wskazuje na wracanie produkcji wydawniczej do równowagi po pandemii. „O ile w pierwszym roku pandemicznego kryzysu wydawcy – zaniepokojeni niepewną sytuacją ekonomiczną i utrudnieniami w życiu kulturalnym – gwałtownie ograniczyli liczbę publikowanych tytułów, o tyle w drugim roku pandemii najwyraźniej nie widzieli już takiej potrzeby” – czytamy w 73. numerze rocznika „Ruch wydawniczy w liczbach” opracowanego przez Olgę Dawidowicz-Chymkowską. Podstawę prezentowanych obliczeń stanowią otrzymywane przez Bibliotekę Narodową egzemplarze obowiązkowe, czyli egzemplarze publikacji, które – zgodnie z obowiązującymi przepisami – są przekazywane przez wydawców Narodowej Książnicy. Jak wskazuje autorka, niecałe 34 tysiące tytułów z 2021 roku wciąż wprawdzie wygląda skromnie przy ponad 36 tys. odnotowanych w roku 2019, ale jest to wielkość zbliżona do tych, z którymi mieliśmy do czynienia w roku 2016 czy 2018. Wzrost liczby wydawanych tytułów w 2021 odnotowano także m.in. w Hiszpanii (+ 18 proc.), we Włoszech (+ 23 proc.) i na Łotwie (+ 17 proc.). Wśród wydawców, którzy nadesłali największą liczbę tytułów w 2021 roku są: Ridero (501), Helion (477), C.H. Beck (436), Egmont (429), Wolters Kluwer (381), HarperCollins (344), Literat (333), Znak (318), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego (308), Zielona Sowa (281), Dressler Dublin (269), Rebis (262), IPN (249), WN PWN (249) i Grupa Wydawnicza Foksal (236). Czy w Polsce ukazuje się za dużo tytułów? W porównaniu z innymi krajami nie. W 2020 roku pod względem liczby publikowanych tytułów na milion mieszkańców nasz kraj znalazł się na ostatnim miejscu od końca wśród uwzględnianych krajów Unii Europejskiej. Na pierwszym miejscu znajduje się Dania, tuż za nią Wielka Brytania. Trzecie miejsce należy do Estonii, a czwarte do Holandii, kraju, który ma dwukrotnie mniejszą od Polski liczbę ludności (17,4 mln mieszkańców). Pierwszą piątkę zamykają Węgry. Język publikacji W 2021 roku 69 proc. książek przesłanych do Biblioteki Narodowej stanowiły teksty napisane w oryginale po polsku (więcej o 6 pp. niż w ostatnich dwóch latach), przekłady z języka obcego na polski stanowią 20 proc. całej produkcji wydawniczej (podobnie jak w poprzednich latach), po 3 proc. – książki napisane w języku obcym oraz takie, które łączyły polski i obcy. Wśród tłumaczeń z języka obcego na polski większość stanowią teksty literackie. W 2021 roku ukazało się dużo przekładów książek dla dzieci, komiksów, literatury romansowo-obyczajowej, poradników i publikacji religijnych. Językiem, z którego najczęściej dokonuje się przekładów, jest angielski (55 proc. wszystkich tłumaczeń). Przekłady z francuskiego stanowią 9 proc. tego zbioru, z niemieckiego – 8 proc., z japońskiego – 7 proc., z hiszpańskiego – 4 proc., z włoskiego i norweskiego – po 2 proc. Kategorie tematyczne Teksty literackie stanowiły w ubiegłym roku 30 proc. wszystkich książek (podobnie jak w 2020 roku), naukowe – 28 proc. (wzrost o 1 pp.), popularnonaukowe – 7 proc. (wzrost o 1 pp.) oraz dokumentalne i eseje – 7 proc. (wzrost o 1 pp.). Po 6 proc. stanowiły książki religijne i ezoteryczne oraz poradniki, a 5 proc. publikacja fachowe (spadek o 1 pp). Z kolei 4 proc. stanowiły podręczniki i albumy (bez zmiany w stosunku do 2020 roku). Najszybciej i najbardziej konsekwentnie rośnie liczba wydawanych w naszym kraju komiksów i literatury romansowo-obyczajowej. Z kolei istotny spadek widoczny jest w przypadku literatury dla młodzieży, podręczników, książek popularnonaukowych, fachowych i naukowych, literatury fantastycznej i książek dla dzieci. Teksty literackie Na zbiór tekstów literackich w 2021 roku złożyło się 10.321 tytułów, o 1278 roku więcej niż przed rokiem. I najwięcej w historii badań Biblioteki Narodowej. „Wygląda na to, że wydawcy – zachęceni dobrymi wynikami sprzedaży w trudnym pierwszym roku pandemii oraz pewnym ożywieniem czytelniczym – szczególnie chętnie powiększali swoją ofertę o literaturę piękną i popularną beletrystykę” – czytamy w opracowaniu. Znakomitą większość (7512) stanowiły publikacje dla dorosłych. 60 proc. książek literackich było napisanych w języku polskim. W 2020 roku naliczono 2973 tytuły zaliczane do literatury pięknej. Jest to znacząco więcej niż rok wcześniej (2638 w roku 2020), a także dwa lata wcześniej, czyli w ostatnim roku przed pandemią (2834 w 2019). Głównym motorem wzrostu liczebności tej kategorii był powiększający się zbiór otrzymywanych przez Bibliotekę Narodową książek prozatorskich (powieści, nowel i opowiadań) o wysokich ambicjach artystycznych. Było ich w 2021 roku 685. Jest to zdecydowanie więcej niż rok wcześniej (wtedy 570 tytułów) i dwa lata wcześniej (572 tytuły). Większy udział ma tu twórczość polskich autorów (52 proc. prozy wysokoartystycznej w roku 2021, 50 proc. w 2020, a tylko 36 proc. w 2018), a mniejszy – pisarzy obcych. Impuls dla początku trendu wzrostowego, a zarazem zwiększenia się udziału w tym zbiorze polskiej literatury współczesnej jest m.in. otrzymanie przez Olgę Tokarczuk Nagrody Nobla, „które to wydarzenie mogło pobudzić zainteresowanie nie tylko twórczością samej noblistki, ale także szerzej – współczesną polską ambitną beletrystyką”. Trzeba jednak dodać, że do wzrostu liczby publikowanych powieści o wysokich ambicjach artystycznych w 2021 roku przyczynił się z pewnością dodatkowy czynnik, jakim jest zwiększenie się udziału w tej grupie książek oferty wydawnictw typu vanity press ( takich jak Ridero IT Publishing, a także Sowello czy Poligraf – jeszcze w roku 2018 niemal nieobecnych wśród wydawców prozy wysokoartystycznej). W zestawieniu autorów o największej liczbie opublikowanych w roku 2021 tytułów znaleźli się: Henryk Sienkiewicz (20 tytułów), George Orwell (14), Sergiusz Piasecki (8), Bolesław Prus (7), Szolem Alejchem (5), Fiodor Dostojewski (5), Amos Oz (4), Władysław Reymont (4) i Jarosław Haszek (4). Wśród wydawnictw, które opublikowały największą liczbę książek tego rodzaju znajdziemy: Wydawnictwo Astrum (53 tytuły), Wydawnictwo Literackie (28), Wydawnictwo MG (25), Ridero IT Publishing (21), Państwowy Instytut Wydawniczy (20) i Społeczny Instytut Wydawniczy Znak (19). Największy liczebnie zbiór w tej kategorii stanowią tomiki poetyckie. W 2021 roku nadesłano 1890 tytułów, 63 proc. literatury pięknej), więcej o 67 tytułów niż w roku 2020. Jak zaznaczono, wśród książek współczesnych polskich autorów, które stanowią ogromną większość publikowanych corocznie w Polsce tomików poetyckich, znaczny udział ma twórczość amatorska, publikowana na własny koszt przez autorów czy to samodzielnie, czy też za pomocą wydawnictw należących do tzw. vanity press. Taki typ wydawcy reprezentują też dwa wydawnictwa, które opublikowały najwięcej tomików poetyckich w roku 2021, czyli Ridero IT Publishing (229 tytułów) i Wydawnictwo Sowello (46 tytułów). Znaczna liczba utworów poetyckich opublikowana została także w roku 2021, podobnie jak w latach ubiegłych, przy pomocy instytucji kultury, zwłaszcza lokalnych ośrodków kultury i bibliotek (153 tytuły), fundacji (74), stowarzyszeń, klubów i związków literackich (159). Literatura romansowo-obyczajowa W roku 2021 Biblioteka Narodowa otrzymała 2113 tytułów książek należących do literatury romansowo-obyczajowej, aż o 1/3 więcej niż rok wcześniej (w roku 2020 było ich 1590) i o 1/6 więcej niż dwa lata wcześniej (1808 w 2019 roku). Jest to więc wynik niemal rekordowy od początku badań. „Wydaje się, że wydawcy tego typu literatury, zachęceni zaskakująco dobrymi wynikami handlowymi w pierwszym roku pandemii, zdecydowali się znacząco rozszerzyć swoje plany wydawnicze. Była to prawdopodobnie decyzja trafna, bo są obserwacje pokazujące, że w roku 2021 właśnie literatura romansowo-obyczajowa, najbardziej zapewne ze wszystkich typów literatury popularnej przynosząca odbiorcy spokój i ukojenie, zyskuje zainteresowanie czytelników” – wskazano. 64 proc. stanowią publikacje napisane przez polskich autorów (jeszcze w 2018 roku – 46 proc.) Wśród publikowanych w Polsce tłumaczeń z zakresu literatury romansowo-obyczajowej dominują przekłady z literatury amerykańskiej (47 proc. wszystkich przekładów tego typu), angielskiej (15 proc.) i norweskiej (7 proc.). Do autorów o największej opublikowanej w roku 2021 liczbie tytułów romansowo-obyczajowych należą: Nicholas Sparks (36 …