W Polsce 11. tydzień 2020 roku przyniósł zamknięcie szkół, galerii handlowych, znacznej części księgarń, a tydzień 12. to coraz mocniejsza izolacja tak księgarń stacjonarnych (i bibliotek), jak i konsumentów. Panel BookScan Polska zanotował w tych dwóch tygodniach (8-21 marca 2020) spadek liczby sprzedanych egzemplarzy o 23 proc. i wartości sprzedaży o 28 proc. względem beztroskich czasów z tygodni 9. i 10. br. Generalnie na rynkach, na których działa BookScan, sprzedaż książek po nowym roku układa się podobnie, co widać na wykresie obok (tutaj tylko rynki z Europy) i wszędzie tygodnie 9-10 roku 2020 jako swoisty schyłek ery przedwirusowej są dobrym punktem odniesienia (za wyjątkiem Wielkiej Brytanii, gdzie z powodu The Book Day dobrym punktem odniesienia są tygodnie 7-8).
Jak widać, z początkiem roku obserwujemy pogwiazdkowe wypłaszczenie, jedynie w Hiszpanii pierwszy tydzień nowego roku ciągle jeszcze przypominał gwiazdkę 2019. W Wielkiej Brytanii w tygodniu 10. mieliśmy The Book Day, a w tygodniu 11. rząd ogłosił, że księgarnie i biblioteki będą zamykane, co spowodowało widoczny wzrost sprzedaży w tygodniu 12. W Irlandii praktycznie nic się nie dzieje… Hiszpania i Włochy od tygodnia 12. są właściwie sparaliżowane.
Jeśli spojrzymy na podobny wykres dla Polski, to widać, że pod względem sprzedaży egzemplarzowej jesteśmy gdzieś w „pół drogi” pomiędzy branżami z Wysp i z południa Europy (spadek o 23 proc.). Poza tym w Polsce lekko spadły także średnie ceny detaliczne ASP, a spadek panelu w tygodniach 11-12 względem tygodni 9-10 wartościowo wyniósł około 28 proc. Tymczasem zeszły raporty robocze za tydzień 13. Panel BookScan Polska zanotował 12,1 proc. wzrostu sprzedaży egzemplarzowej w tygodniu 13. (22-28 marca) w stosunku do tygodnia 12. (15-21 marca).
F jak Fiction
Kupiliśmy mniej książek w kategorii Fiction. Kupiliśmy dużo mniej Blanki Lipińskiej, bo część księgarń już była zamknięta, ale być może efekt ekranizacji słabnie. To się przekłada na mniejszą wartość całego top 10 w zakresie Fiction. Mieliśmy w tygodniach 11-12 także mniej „Wiedźmina”, który jest wystawiony do sprzedaży w cenie okładkowej 49,90 zł w miękkiej oprawie, co powoduje, że w zakresie top 10 średnia cena okładkowa spadła. Ponieważ rabaty na „Wiedźmina” były wysokie, a było go mniej, to średnie rabaty powinny były lekko spadać, a wzrosły (z 31 proc. w tygodniach 9-10 do 34 proc. w tygodniach 1112). Obserwujemy też duży rozstrzał cen okładkowych (od 29,90 zł do 49,90 zł) w kategorii Fiction. Miks tytułów bez większych zmian. Odnotujmy nowość B.A. Paris („Dylemat”) na pierwszym miejscu zestawienia.
N jak Non-fiction
Kupujemy także mniej książek Non- -fiction, przynajmniej jeśli chodzi o szczyty list. Średnie ceny detaliczne (ASP) nie spadają tak szybko, ceny okładkowe (RRP) nawet nieznacznie wzrosły, a i rabaty też rosną wolniej niż w Fiction (było średnio 26 proc., jest 32 proc.). Wartościowo spadki obrotów w tej kategorii także są mniejsze niż w Fiction, ale większe niż w kategorii Y. Miks tytułów bez zmian: mocne nowości plus książki jak-by-tu-mniej-myśleć.
Y jak dla dzieci
Najbardziej bronią się książki dla dzieci i młodzieży, gdzie w zakresie top 10 spadki sprzedaży wielkościowo i wartościowo są najmniejsze, a rabaty najbardziej stabilne (w erze przedwirusowej 30 proc.; w erze wczesnowirusowej 32 proc). Miks tytułów – bez zmian: dobre, poczytne, popularne lektury szkolne plus Pucio i Kicia.
Warto też zaraportować wzrost sprzedaży repetytoriów dla ósmoklasistów, książek zaliczanych do kategorii Y5 (podręczniki i okołoszkolne), których nie włączamy do top 10 kategorii Y (dla dzieci i młodzieży).
Panel BookScan Polska Nielsena działa w kanale księgarskim w Polsce od lipca 2018 roku. Pokrywa mniej więcej 10-15 proc. rynku księgarskiego (sieci księgarskie oraz księgarnie internetowe). Dane do Bookscan Polska dostarcza około 300 księgarń stacjonarnych (BookBook, Bookszpan, Książnica Polska, Między Kartkami, Świat Książki) i dwie księgarnie on-line (Taniaksiazka. pl i Swiatksiazki.pl). Łącznie w tym kanale Nielsen obserwuje ponad 10 mln transakcji rocznie, gdzie średnia cena detaliczna książki drukowanej wynosi blisko 25 zł brutto.
Model Bookscan jest ten sam w 11 krajach: informacje pochodzą z kas fiskalnych, badany jest popyt krajowy (eksport książek nie jest analizowany) i rynek nabywcy indywidualnego (sprzedaż b2b do bibliotek, szkół etc. nie wchodzi do zestawień).
Dodatkowo Nielsen w Polsce posiada dane o sprzedaży w kanale „marketowym” (sieci marketów, dyskontów, kiosków czy stacji benzynowych), przy czym obecnie sprzedaż z kanału marketowego nie jest łączona z panelem księgarskim i nie wchodzi do prezentowanych tu zestawień.
